Son model bir Sarns ürünü kalb-akciğer makinasıyla bunun hastaya standart bağlantı şeması
“Yeterince ileriyi göremeyen insanların, önlerinde hep dertleri vardır.” KONFÜÇYUS
J.H.Gibbon, 1953 te, kalb-akciğer makinası kullanarak, bir ASD olgusunu başarıyla ameliyat etti. Bilindiği gibi bu extracorporeal circulation’un başarıyla ilk kullanılışıdır. Bundan 10 yıl sonra 1963 te de Türkiyede ilk açık-kalb ameliyatı yapıldı.
Gibbon’un kalb-akciğer makinasında kullandığı oksijenatör (yapay akciğer) türü buble oksijenatör ya da bir tür film oksijenatör olabilir. Bu ayrıntıyı, çok aramama karşın, 1962 yılından bu yana öğrenebilmiş değilim,
Ama kullandığı kalb pompasının Michael Ellis DeBakey‘ in, 1934 yılında, yapay kalb pompası olarak kullanılabilecek bir roller pump ‘un tasarımını yaptığı pompa olduğu bilinir.
Bu pompa şimdi de kalb-akciğer makinalarında yapay kalb (ventricule = karıncık ) olarak kullanılmaktadır.
Kalb-akciğer makinalarında zaman boyunca değişkenlik gösteren bölüm oksijenatörlerdir. Önceleri film oksijenatörler (örnense, bir döner diskli oksijenatör olan Kay-Cross osijenatörü), buble osijenatörler, sonra bunların bir türevi olan sünger oksijenatörler, daha sonra da fizyolojik koşullar taşıyan membran oksijenatörler kullanılmıştır.
Günümüzde membran oksijenatörler yeğlenmektedir.
Kalb-akciğer makinasının öteki ayrıntıları ile bunların makina içindeki bağlantılarıyla hastaya bağlama biçimleri zaman boyunca hiç değişmemiş denecek kadar az farklar gösterir.
Bu görünümüyle kalb-akciğer makinanarı, ilk kullanıldığı günle bu günkü gün arasında uzun boylu değişiklik ya da ilerleme göstermemektedir.
Burada irdelenmesi gereken “değişikliğin ya da sıçrama biçiminde bir ilerlemenin gerekip, gerekmediği” dir.
Kanımca bu konu üç yönden ele alınmalıdır.
◉ Açık-kalb cerrahisinden kalb-akciğer makinalarının çıkarılması olanağı varmıdır?…
◉ Eğer kalb-akciğer makinası kullanılacaksa, açık-kalb ameliyatlarında mı?…
◉ Yoksa uzun süreli yaşam desteği girişimlerinde mi kullanılacağı?…
Açık-kalb cerrahisi uygulanmasında kalb-akciğer makinalarının kullanımdan çıkartılması fikri ileri derecede şaşırtıcı görünse de olanak içindedir. Bunun anlamı kalb üzerinde yapılacak bütün ameliyatların, bir mide ameliyatı yapar gibi, kalb-akciğer makinası kullanılmadan yapılması demektir.
Benim 1968 yılında yaptığım, sonradan bazı nedenlerden sürdüremediğim deneyler bunun olasılığını gösterdi. Konuyu “Açık-Kalb Cerrahisinde Bir Devrim Olabilir mi?…” ile “BİR KONFERANS ÇAĞRISI : TUYOD’un Düzenlediği Bir Kongre…” başlıklı makalelerimde ayrıntılarıyla anlatmıştım.
Bazı kimyasallar kullanılarak bunu gerçekleştirme olanağı vardır. Burada kalb-akciğer makinası ameliyat boyunca devre dışı kalacaktır. Ama ameliyatın sonunda verilen Mg++ antagonistinin dolaşım sisteminde dolaştırılabilmesi için çok kısa süreli bir sol ventrikül pompası kullanılması gerekecektir.
Günümüz araştırıcılarının, özellikle de Türkiyede olanların, konuya el atıp sonuçlandırmaları başlıca beklentim, başlıca dileğimdir. Bu konuda çalışacaklara bildiklerimi aktarmaya hazırım.
Kalb-akciğer makinalarının kullanımı açık-kalb girişimlerinde sürdürülecekse, bu ameliyatların en uzun bir saat yada bir saat onbeş dakika sürebileceğini akıldan çıkarmamak gerekir. Bu kadar kısa bir süre kullanım için kalb-akciğer makinaları koşullarının doğal koşullara yaklaştırılmasına fazlaca gerek yoktur.
Bu koşullar şunlardır : Kalb pompalarının pulsatil olması, oksijenatörlerin membran oksijenatör tipinde olması, vucuttaki kemoreseptörlere benzer düzeneklerin makinaya eklenerek bunların monitörlere aktarılması, kemoreseptörlerden elde edilen bilgilerle fizyolojik durumun sabit tutulması için gerekli otomatizmaların sağlanması.
Bunlar yerine, bir açık-lb ameliyatında venöz hat kanında metabolik asidoz geliştirmeyen bir kan akım hızı (flow rate) ile, türü ne olursa olsun, oksijenatörde kanın gerekli oksijeni alıp, CO2 vermesini sağlamak yeterlidir.
Açık-kalb cerrahisinde bir devrim yapılmak isteniyorsa, kalb-akciğer makinasındaki bir takım ayrıntılar üzerinde kafa yormayıp, bu alandan kalb-akciğer makinalarının çıkarılması üzerinde çalışmak gerekir.
Ama kalb-akciğer makinası bir yaşam desteği (life support) girişimi için kullanılacaksa, bunun koşullarını doğanın koşullarına yaklaştırmak için, yukarda sayılan değişikliklerin yapılması gerekir. Çünkü bu durumda makina haftaları bulan uzun bir süre hasta üzerinde uygulanacaktır. Doğaya en yakın koşulların sağlanması gerekir. Tersi durumda yapılan işte başarı olasılığı en alt düzeye inerek, hastaya zarar verme olasılığı da söz konusu olacaktır.
Gİbbon’un kullandığı oksijenatör tipi için:
http://www.anzcp.org/CCP/Technology/Film%20oxygenators.htm
ve
Authors: Gravlee, Glenn P.; Davis, Richard F.; Stammers, Alfred H.; Ungerleider, Ross M.
Title: Cardiopulmonary Bypass: Principles and Practice, 3rd Edition
Copyright ©2008 Lippincott Williams & Wilkins
chapter 2
Saygılarımla