“Düşünmeyen insan, merak etmez…
Merak etmeyen insan, sorgulamaz…
Sorgulamayan insan, araştırmaz…
Araştırmayan insan, gerçeği göremez…
Gerçeği göremeyen insan, gelişemez…”
Mustafa Mutlu
Bilindiği gibi CERN “Nükleer Araştırmalar için Avrupa Konseyi” anlamına gelen Fransızca “Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire” sözcüklerinin kısaltmasıdır. Bu kurum, İsviçre ile Fransa sınırında yer alan dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN’in günümüzde 20 asil üyesine ek olarak Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 8 “gözlemci” üyesi vardır.
CERN’de en önemli yer, yeraltındaki parçacık hızlandırıcılarının, demek ki akseleratörlerin olduğu bölgedir. Tarım alanının altında kilometrelerce uzanan dev makinalarda atom parçacıkları, -271 C da (mutlak sıfırda), demek ki dış uzaydan daha soğukta, ya birbirleriyle ya da atom çekirdeği ile korkunç hızlarda çarpıştırılırlar. 1956′da kurulan 28 GeV’lik eşzamanlı proton hızlandırıcısından sonra, 1976′da da 450 GeV’lik bir başka hızlandırıcı daha kulanıma girdi. 1981′de geliştirilerek çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirilen bu cihazdan bugün, dönüşümlü olarak parçacık hızlandırıcısı ile çarpıştırıcı olarak faydalanılmaktadır.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) isimli parçacık hızlandırıcısında, atom çekirdeğindeki protonlar çok yüksek enerjiyle çarpıştırılacak. Şimdiye kadar yapılan en büyük, en yüksek enerjili parçacık hızlandırıcısı olan LHC’deki çarpışma sonucunda ortaya çıkacak parçacıkların evrenin işleyişindeki rolleri incelenecek.
Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, İsviçre-Fransa sınırında, yerin 100 metre altında, 3.8 metre çapında, 27 kilometre uzunluğunda bir tünel… Bu tünel boyunca, ışık hızına yakın hızla, iki proton huzmesi veriliyor, birbirlerine çok yakın ama aksi doğrultuda yol almaları için, eksi 271 dereceye kadar soğutulmuş süperiletken elektromıknatıslar kullanılarak, çarpıştırılıyor. Saniyenin iki trilyonda biri kadar süren çarpışmayla, büyük patlama anındaki koşullar yaratılıyor. Kuramsal fizikte kütle mantığının temelini oluşturan Higgs parçacığının varlığının kanıtı aranıyor
Edinburgh Üniversitesi teorik fizikçilerinden Peter Higgs’in 1960’lı yıllarda ortaya attığı Higgs Boson kitlesi MH (Tanrı’nın zerrecikleri), Büyük Patlama’dan sonra ortaya çıkan parçacıkların adı. Higgs’e göre evren, Higgs Alanı adını verdiği bir enerji tarafından yaratıldı. Söz konusu enerji, Büyük Patlama sonrası ortaya çıkan parçacıklarla etkileşime girerek “Higgs Boson” adı verilen zerreciklerin meydana gelmesine neden oldu. Bu zerrecikler maddeye kütle kazandırdı. Higgs’in bu teorisi o dönemde “Physics Letters” gibi saygın fizik dergilerinden kabul görmemişti.
Ancak evrenin yaradılışında Big Bang den sonra olanlar değil, ortada hiç bir şey yokken Big Bang’in meydana gelmesine neyin, hangi gücün ya da iradenin neden olduğunun bilinmesi daha önemlidir. Hiç yoktan maddeyi oluşturan güç ya da enerjinin özü ile içyüzü nedir?.. Bunun yanıtı çok önem taşır. Çünkü bu bilgi bize yaradılışın gizini doğrudan anlatmış olacaktır. Belki de bu bilgiye ulaşma olanağı hiç yoktur!…
CERN de başlayacak olan çalışmaların dünyayı yok edebilecek sonuçlar verebileceğini ileri süren Walter Wagner ile Luis Sancho adlı araştıcılar ABD de bu deneylere karşı dava bile açtılar. Ama bundan bir sonuç alınamadı. Çalışmalar, bir kaç teknik aksaklın yüzünden ertelenerek de olsa başlatıldı.
Araştırılan büyük patlamadan hemen sonra Higgs Field denilen enerji alanının oluşması, atom başta olmak üzere, evreni meydana getiren kütlelerin ortaya çıkmasıdır.
Geçtiğimiz günlarde CERN den haber geldi. Yapılan deneylerin sonunda Higgs Field’ in görüldüğü, ama henüz Higgs parçacıklarına ulaşılamadığı bildiriliyor. Demek ki Higgs Boson kitlesi MH (Tanrı’nın zerrecikleri) ne ulaşmak için bir süre daha beklemek gerekecek!.. Bu arada Walter Wagner ile Luis Sancho’ nun deneyler sonucu oluşacağını ileri sürdükleri “kara dejiklerin” görülüp görülmediğinden söz edilmiyor.
Ama elde edilen bu sonuç ta doğru yolda ilerlenmekte olunduğunun bir göstergesidir!…
Not – Aynı koşutta çalışma yapan, Upton, New York’ ta kurulu RHIC, (Relativistic Heavy Ion Collider sözcüklerinin baş harflerinden oluşmuş bir sözcüktür. Görece ağır iyon çarpıştırıcısı anlamını taşır) adlı laboratuvarından Higgs Alanı ile Higgs Parçacıkları konusunda bilgi alınamadı.
