“Gerçeğe ancak tek yoldan gidilir, ama ondan uzaklaştıran binlerce yol vardır.”
Jean de La Bruyère
Göğüs kafesinin (thorax’ ın) genişleyip, karın boşluğu ile göğüs boşluğunu ayıran kasın (diyafragma) kasılmasıyla göğüs boşluğunun hacminin büyümesine soluk alma diyoruz. Bu sırada akciğerler de genişleyerek trakea yoluyla havayı içine çeker.
Bunun tersi olan harekete de soluk verme diyoruz.
Soluk alındığında göğüs kafesi içinde negatif basınç oluşur. Bu bir emme gücü demektir. Bu negatif basınç akciğerler üzerine etki yaparak onların genişlemesine neden olduğu gibi, göğüs kafesi içinde bulunan, kalbe kan dönüşünü gerçekleştiren en büyük venalar (vena cava inferior ile vena cava superior) ile aortaya dökülen en büyük lenfa kanalı olan ductus thorasicus üzerine bir emme gücü uygular.
Bilindiği gibi, kanın oksijenlenmesi soluk derinliğine değil, akciğer alveol yüzeylerini yüzölçümü ile kandaki hemoglobin düzeyine bağlıdır. Bunun her ikisi de kişinin istencine (iradesine) bağlı olmayan koşullardır. Derin soluma, akciğer ventilasyonunu arttırarak (hyperventilation) kanda CO2 düzeyinin düşmesine neden olur [bkz. Solunum Fizyolojisi ile Fizyopatolojisi başlıklı makalemiz]
Oysa sportif çalışmalar ile meditasyon uygulamalarında, derin soluk alıp vermek O2 almak, kanda O2 düzeyini yükseltmek için çalıştırıcılarca kişilerden istenir. Yazılı bildirimlerde de bu yineleniyor. Ancak bir ekleme yapılıyor : Derin solumanın lenfa akımı için de yararlı olduğu söyleniyor. Ama bunun hangi düzenekle oluştuğu gerçeği karanlıkta bırakılıyor.
Evet!… Doğrudur derin soluma lenfa akımı artırma yönünden yararlıdır!… Ama kanın O2 almasına bir yararı olmaz. Çünkü bu bir soluklanma olayıyla değil akciğer alveol yüzey genişliği ile ilgilidir.
Ancak derin soluk alıp vermenin dolaşım sistemi ile lenfa akımını arttırma bakımından yararı vardır. Bunda iş gören düzenek şöyle çalışır :
Bilindiği gibi, kalbe kanı götüren en büyük venalar (vena cava superior “tamamı” ile vena cava inferior “bir bolümüyle”) ayrıca vücuttaki bütün lenfa akımını aortaya taşıyan lenfa kanalı, ductus thoracicus göğüs boşluğu içindedir.
Derin soluk alındığında göğüs kafesi içinde bir negatif basınç (emme gücü) oluşur. Bu negatif basıncın etkisiyle vena kavalardaki kalbe doğru olan kan akımı artar. Bu yüzden kalb daha çok kanla dolar. Sonuçta vücuda daha fazla kan basılır. Beyin ile öteki organların hepsi daha iyi kanlanarak, başarımları (performance) artar. Sportif çalışmalarda derin solumanın yararı budur. Olanın kanın O2 düzeyinin artmasıyla bir ilgisi yoktur.
Lenfa sistemine olan etkiye gelince… Lenfa sisteminin kalb gibi bir pompası bulunmamamaktadır. Bu yüzden göğüs kafesi içindeki negatif basıncın, ductus thoracicus üzerine yaptığı emiş gücünün genel lenfa akımına büyük yararı vardır.
Bunlardan anlaşılacağı gibi sportif alıştırmaları yaptıranlar, gerçek düzeneğin ne olduğunu bilmeden, gene de yararlı bir yol gösterimi yapmaktadırlar. Fakat gerçek bilginin ne olduğunu bilmenin hiç kuşkusuz büyük yararı vardır.
