Efsane Tren – Simplon Orient Express….

Orient-express_histoire.png

Simplon Orient Express’in değişik dönemlerde izlediği yollar

27261984saWQSELgUu_ph.jpg

Orient Express’in Vagonları Üzerindeki Wagon-Lits Ortaklığının büyük metal Logosu [*]

7820_147090065185_144136115185_2815745_5346529_n.jpg

Simplon Orient Express’inin Tanıtım Afişi

Bu gün artık seferden kaldırılmış bir tren seferinden, gösterişli bir tren seferinden söz etmek istiyoruz. Bu bir zamanlar Paris ile İstanbul arasında işletilen Simplon Orient Express’idir.

Bu tren seferinin öyküsü, Türkiyede Wagons-Lits Cook Co.’nunkiyle koşutluk gösterir.

Picture 1.pngWagons Lits, 1924 yılında Türkiye’de yataklı vagon sözleşmesi yaptı. Türkiye’nin ilk yataklı vagon seferi 23 Temmuz 1924 yılında eyleme geçti. Bundan sonra 26 Temmuz 1924 tarihinde Haydarpaşa-Ankara yataklı vagon hizmete girdi. Haftada üç gün olan seferler 20 Ekim 1924 tarihinden başlayarak günübirlik sefer haline dönüştü. Öte yandan ilk yemekli vagon hizmeti ise 7 Aralık 1925 tarihinde Haydarpaşa-Sincanköy hattında gerçekleştirildi. Bu uygulama 1926 yılında Ankara’ya kadar uzandı.

Bu uygulamalardan sonra Ağustos 1927′de Haydarpaşa-Ankara arasında Lux Anadolu Expres’i hizmete girdi. Bu hatlardan sonra 1926 yılında Ankara-Izmir, 1927′de Haydarpaşa-Trablusşam, 1930′da Haydarpaşa-Sivas, 1932′de Toros Expres’i ile 1935 yılında Haydarpaşa-Elazığ hatlarında yataklı vagonlar hizmete girmiştir.

Orient Express 1962 yılında son seferine çıkarken, uçak endüstrisinin gelişimi ile seyahatlerde kullanımı demiryollarının bir ölçüde güç yitirmesine neden oldu. Wagons-Lits 1972 yılında tesis ile vagonlarını TCDDY’ye devrederek Türkiye’den ayrıldı.

Simplon Orient Express’in öyküsüne gelince.

Picture 2.png“Trenlerin Madonnası”,”Yürüyen Saray” olan Orient Ekspres ilk seferine 4 Ekim 1883 günü Paris’te o zamanki adıyla Strasbourg garından başladı. 1883 ile 1977 yılları arasında Paris İstanbul arasında sefer yapan tren, Wagons-Lits Ortaklığının olan Şark Ekspresi ya da Orient-Express özgün ismi ile 1883 yılında Paris’ten ilk seferine başlamış oldu. Şark Ekspresinin bu ilk seferine Fransız, Alman, Avusturyalı ile Osmanlı asıllı memur ile diplomatlar da katıldı. Ayrıca katılanlar arasında The Times gazetesi muhabiri ile romancı, seyyah Edmond About’ da bulunuyordu. Edmond About bu gezi ile ilgili hatıralarını 1884 yılında De Ponteise a Stamboul isimli kitabında yayınladı. The Times muhabiri de II. Abdülhamit ile görüşmek amacıyla bir süre İstanbul’da kaldı.
 
Picture 3.pngŞark Ekspresinin seferlerinin başlamasından sonra İstanbul’a gelenler kentteki çeşitli otellerde kalıyordu. 1895 yılından sonra ise İstanbul’a gelen yolcular treni işleten Wagons-Lits ortaklığının satın aldığı Pera Palas’ta kalmaya başladılar. 4 yıl süren (1914-1918) I. Dünya Savaşı sırasında Şark Ekspresi seferleri yapılamadı. Tren savaş sırasında istasyonda kaldı.

Picture 4.pngI. Dünya Sasvaşını sona erdiren mütareke İtilaf Devletleri ile Almanya arasında Paris yakınlarında Versailles’da Şark Ekspresinin 2419 numaralı vagonunda imzalandı. Daha sonra bu vagon tarihi öneminden ötürü Fransızlarca müzeye kondu.
 
Picture 5.pngII. Dünya Savaşı sırasında Almanya, Fransa’yı işgal edince Hitler Almanların I. Dünya Savaşında teslim anlaşmasını imzaladığı tarihi vagonda bu defa Fransızların teslim anlaşmasını imzalamasını istedi. Şark Ekspresinin 2419 numaralı vagonu müzeden çıkarıldı. Bu tarihi vagonda bu kez Fransa’nın teslim anlaşması imzalandı. Bu vagon daha sonra Almanya’ya götürüldü. 1945 yılında Almanya’nın teslim olmasından kısa bir süre önce vagon bir SS birliğince, parçlanıp yok edildi. Böylece Almanya ikinci, kez bu tarihi vagonda anlaşma imzalama iolasılığından kurtuldu.

Picture 7.png1919′da yeniden seferlerine başlayan Şark Ekspresi 1905 yılında açılan Simplon Tünelinin ismiyle “Simplon Orient Express” olarak anılmaya başlandı. Şark Ekspresinin yeni sefer güzergahından I. Dünya Savaşının mağlupları olan Almanya ile Avusturya’nın istasyonları çıkarıldı. Böylece Şark Ekspresi, Paris -Lozan- Milano ile Venedik üzerinden 58 saatte İstanbul’a ulaşmaya başladı. 1929′daki büyük ekonomik bunalım trenin yolcularının azalmasına yol açtı. Şark Ekpresi çeşitli roman ile filmlere konu oldu. Ünlü İngiliz polisiye roman yazarı Agatha Christie “Şark Ekspresinde Cinayet” isimli romanını 1934 yılında yayınladı.

Şark Ekspresi sadece yolcu treni değildi. Tren, çeşitli ticaret eşyalarını karşılıklı olarak İstanbul ile Paris’e taşıyordu. İstanbul’da Fransızca olarak yayınlanan La Patrie gazetesinde yayınlalanan haberlere göre, 1925 Şapka devriminden sonra binlerce şapka ile kasket Şark Ekspresiyle İstanbul’a getirilmiştir..

Picture 6.pngII. Dünya Savaşı (1939-1945) sırasında Şark Ekspresinin seferleri tekrar kesintiye uğradı. II. Dünya Savaşından sonra Trenin güzergahı üzerindeki ülkelerin bir kısmında sosyalist rejimler kuruldu. Soğuk savaş nedeniyle çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya kalan, gittikçe önemini kaybeden Şark Ekspresi son seferini 27 Mayıs 1977 tarihinde gerçekleştirdi. Trenin vagonları Montecarlo’da satıldı. Agatha Christie’in “Şark Ekspresinde Cinayet” isimli romanınına konu olan trenin iki vagonu bir İngiliz tarafından satın alındı. Vagonlardan bazıları Fas Kraliyet Sarayı Müzesince satın alındı. Society Expeditions isminde bir kuruluşça düzenlenen, simgesel bir anlam taşıyan, Şark Ekspresinin 100. yıl seferine dünyanın değişik ülkelerinden gelen 100 kadar ünlü katıldı.
 
Günümüzde senede bir kez eylül ayında olmak üzere seferlerini sürdürmektedir.

Independent gazetesinin verdiği bilgiye göre, 126 yıl önce Paris-İstanbul arasında işlemeye başlayan Orient Express şu anda sadece her gece Viyana-Strazburg hattında çalışıyor. Orient Express’in son vagonu 12 Aralık sabahı saat 8.59’da Ren kıyısındaki Strazburg’a ulaştığında, efsanevi yolculuğun 126 yıllık tarihi de sona ermiş olacak. Tren, yeni bir girişimci çıkmadığı zaman roman, sinema ile seyahatnamelerde yaşayacak.

Yataklı vagonlarıyla Georges Nagelmackers’in 1882’de kurduğu Orient Express’in seferleri 20’nci yüzyıl içinde özellikle savaşlar nedeniyle kesintiye uğradı. Seferlere en büyük darbeyi 1977 yılında Türkiye’deki terör nedeniyle İstanbul bölümünün kaldırılması vurdu. En gelişkin anında hat, İstanbul’dan Suriye’ye kadar yolcu taşıyordu. İstanbul’un devreden çıkarılmasından sonra Orient Express Paris ile Bükreş arasında işlemesini sürdürdü. 2001 yılında ise Viyana’dan sonraki doğu bölüm kaldırıldı. Bu, demiryolu romantiklerini Viyana-Strazburg arasında yaklaşık bin kilometrelik hatta sıkıştırdı. Independent, Avrupa’nın Noel’den önce devreye girecek olan yeni demiryolu çizelgesinin doğu ile batıyı birleştiren eski bir hatta yaşam hakkı tanımamasının seyahat severler arasında şaşkınlık yarattığını yazdı.

Avrupa’da Venedik Simplon Orient Express adındaki, 1920’lerden kalan lokomotif ile vagonlarla hizmet veren lüks bir tren servisi Calais-Paris-Venedik arasında sürmektedir. Kişi başına 1500 sterlinden fazla ücretiyle söz konusu sefer, seyahat çizelgelerinde “EuroNight” treni olarak görünen geleneksel Orient Express’ten farklı konumda bulunuyor.

Seyahat severlere kötü haberi veren Thomas Cook Timetable adlı yayını derleyen John Potter, “Paris ile bağlantılı bölüm iptal edildikten sonra Orient Express’in kapatılmasının kaçınılmaz olduğu kanısındayım” dedi. Yayının eylül sayısında yer alan bilgilere göre Avrupa’da “turistik ile kültürel amaçlı” birçok “gece treni” daha seferden kaldırılma olasılığıyla karşı karşıya. Buna gerekçe olarak yüksek maliyetler, azalan istek gösterildi. Kış ile kar turizmi tutkunlarının yeğlediği Paris’ten Alplere gece yolculuğu yapan Rail Europa’nın “Kar Treni” seferleri dekaldırılacak.

Orient Express’in son yolculuğuna katılacağını belirten demiryolu uzmanı Christian Wolmar ise demiryolunda Rönesans çağı yaşanırken önemli bir Orta Avrupa hattının korunamamasının utanç verici olduğunu, hızlı trenlerin kır ile kentlerde unutulmaz yolculuklara olanak sağlayan buharlı lokomotiflerin yerini tutamayacağını bildirdi.

[Birkaç alıntı ıle telif edilmiştir]

———————————————–

[*] Ortaklığın tam adı :
Le Compagnie Internationale des Wagons-Lits et des Grands Express Européens.

 

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>