OSMANLI HANEDANI’ndaki Evlilikler….

“Geçmişi hatırlayamayanlar, onu bir kere daha yaşamak zorunda kalırlar.”
GEORGE SANTAYANA (İspayol asıllı Amerikalı filozof, essayist, şair, öykücü.)

Osmanlı hanedanı, 1299 – 1300 yıllarında Osman bey’in ilk Osmanlı beyliğini kurmasıyla başlayıp, 1922 yılında padişahlığın kaldırılması ile son bulmuştur. Bu 622 yıllık bir dönemdir.

Tarihte her hanedan, taşıdıklarını var saydıkları “mavi kan”ı korumak amacıyla, kendi ırkları dışındaki kişilerle evlenme ya da evlendirme yoluna gitmişlerdir. Bunun en son örneği İngiltere kraliçesi Elisabeth’in evlendiği prens Philip’ tir. Prens Philip Yunan ırkından gelmektedir.

Osmanlı Hanedanında da buna benzer evlilikler yaşanmıştır. Ama Osmanlı hanedanında yapılan bu evlilikler “mavi kan“ı koruma kaygısıyla değil, sevme ya da hoşlanma dürtüsüyle, rastgele halktan olan kızlarla olmuştur. Bir de, Avrupadaki benzerlerinden farklı olarak, İslamın verdiği olanakla bir padişahın birden fazla eşi vardı.

Akar Duru adlı kardeşimiz üşenmemiş bu yönden Osmanlı Hanedanını inceleyen bir çizelgeyi 04.12.2004 tarihinde ortaya koymuştur.

Elimize bu yakınlarda ulaşan çizelge şöyledir :

1- İlk Osmanlı Padişahı Osman beyin annesinin Türk, Mo(n)gol ya da Acem kökenli olduğu söylenirse de, bunların bir kanıtı bulunamamıştır.
Osman Beyin iki eşi vardı, Mal ile Bala Hatunlar. Her ikisi de Moğol asıllı idi. Babaları Edepli Ali’nin ismi Türkçe’ye çevrilirken başına bir şeyh ilavesi ile, Şeyh Edebali oldu.

2- Orhan Bey: Osman Bey’in Mal Hatun isimli eşinden doğdu. Eşleri Rum asıllı Horofira (Nilüfer Sultan), Rum Asporçe ile Rum Teodora.

3- 1. Murad: Horofira’dan doğdu. Eşleri Bulgar-Yahudi melezi Marya ile Bulgar Tamar.

4- Yıldırım Beyazid: Marya’dan doğdu. Eşleri: Sırp kökenli Olivera, Devlet Hatun, Bulgar Olga, Maria, Angelina ile Anita.

5- Çelebi Mehmed: Olga’dan doğdu. Eşleri: Sofia, Anna, Veronica.

6- 2. Murad: Veronica’dan doğdu. Eşleri: Nache de la Bazory (Fransız), Mara Despina, Stella.

7- Fatih: Mara Despina’dan doğdu. Eşleri: Rum Zaganoz paşanın kızı Kornelya, Anna, Helen, Tamara. Babası 2. Murad öldükten sonra annesi Despina’ya Selanik’teki bir manastırı (!) bağışlamıştır. Ferman Topkapı Müzesindedir.

8- 2. Beyazid: Kornelya’dan doğdu. Eşleri: Beti, Anita, Suzi, Liliana, Katherin, Nina, Martha ile Danilova. Öldürttüğü kardesi Cem Sultan’ın eşi: Trabzon Kralı Rum David Komnen’in kızı Anna. (Aşık Paşa Tarihi, Early Turkish Buildings in Trabzon – Selina Ballance, Mehmed der Oroberen Franz Babinger, Türkiyat 1951 – Tayyip Gökbilgin).

9- Yavuz Sultan Selim: Annesi (Beti, Anita, Suzi, Liliana, Katherin, Nina, Martha ile Danilova… tartışmalı). Eşleri: Polonyalı Helga (Havza Sultan), Sırp Aleksandra (Ayşe Sultan). Şimdi biraz ayrıntı gerekli: Yavuz, Padişah olur olmaz babası 2. Beyazid’i Havza’nın Abalar Köyünde boğdurarak öldürttü. Sırp kökenli Koca Mustafa Paşa’yı Sadrazam yaptı. Mustafa Paşa, Enderun-u Humayun’da (içoğlanlar gurubu) yetişmiş, sonradan güzel bir çocuk olduğundan Beyazid’in erkek odalıkları arasına alınmıştı. Yavuz Sultan Selim ilk iş olarak 2 öz kardeşini ile 5 yeğenini öldürttükten sonra, sıra babasının diğer 8 karısından doğan kardeşlerine gelmiştir. Ağabeyi Korkut, Ahmed, Abdullah, Şehinşah, Alemşah, Şahsultan, Mahmut, Mehmed ile karıları, çocukları ile boğularak öldürüldüler. Buna karşın Yavuz’un romantik bir tarafı da vardı: Bir erkek odalığına yazdığı şiir, hala edebiyat sayfalarını süsler: Şîrler (aslanlar) pençe-i kahrımda olurken lerzan, (titrerken) Beni bir gözleri âhuya zebûn (güçsüz, çaresiz) etti felek.

Yavuz, Koca Mustafa Paşayı’da boğdurttuktan sonra yine iç oğlanlarından devşirme Arnavut Yusuf Paşa’yı sadrazam yaptı. Mısır’ı fethetmeyi düşündüğünde, Mısır’da Kölemen’lerin idaresinde Ed Devlet-üt Türkiye isimli 267 yıllık bir devlet vardı. Konuşulan dil Türkçe idi. (Tarih-i Nişancı Mehmet Paşa, İstanbul, sayfa 83). Yavuz, Kölemen Devleti’ne 1517 de son verip dönerken, yolda giderayak Arnavut Yusuf Paşa’yı da boğdurtuverdi!

10- Kanuni Sultan Süleyman (Muhteşem Süleyman): Polonya’lı Helga’dan doğdu. Eşleri: Bir Rus papazının kızı Roksalan (Hürrem Sultan), Sicilya’lı Rozaline (Gülfem Hatun).

11- 2. Selim (Sarı Selim): Roksalan’dan doğdu. Yahudi Raşel (Nurbanu Sultan). Sarı Selim, kızı Esmahan’ı Hirvat kökenli Sokullu Mehmet Paşa ile evlendirdi. 1571 yılında onbinlerce Türk askerinin ölümüne malolan Kıbrıs’ı aldıktan sonra bütün ganimet saray mensupları ile savaşmayan Yeniçeriler arasında paylaştırıldı. Bütün bunlara ek olarak Yahudi banker Yasef Nassi Kıbrıs’a kral olarak tayin edildi. Hanedan sıkıştığında Yasef’ten borç para alabiliyordu. Doğal olarak, yine Raşel’in ilişkileri sayesinde. Çünkü, Raşel’i bir cariye olarak Sarı Selim’e satan zaten Yasef Nassi idi… Şimdi en önemli konu, Osmanlılaştırma siyaseti gereği, Kıbrıs’a hangi toplumun yerleştirileceğ i idi. Bu sorun da, 10 bin kadar Yeniçeri Kıbrıs’a gönderilip, yerli halkın kadınları ile evlendirilip çözüldü.

12- 3. Murat: Raşel’den doğdu. 130 cariyesinden 112 çocuğu oldu. Eşleri: Venedik’li Sofia Baffo (Safiye Sultan), Polonyalı Mona (Mihriban Sultan), Macar Ninuska (Nazperver Sultan), Rus Olga (Şahhüban Sultan), Romanyalı Meri (Fahriye Sultan). 3. Murat en sevdiği kızı Ayse Sultan’ı Sırp kökenli Kanijeli İbrahim Paşa ile evlendirdi.. .

13- 3. Mehmet: Sofia Baffo’dan doğdu. Eşi: Yunanlı Helen (Handan Sultan), İspanyol Sinderella Violetta (Mahpeyker Sultan). 3′cü Mehmet bir gecede 19 kardeşini birden boğdurmakla ünlendi… 24 kızkardeşini de Beyazıt’taki eski sarayın bir bölümünde hapsettirdi. Ne olur ne olmaz diye Sinderella’dan doğmus 15 yaşındaki öz oğlu Mahmut’u da boğdurtturdu. Helen’den doğan Ahmed’e dokunmadı. Sonra da Şehzade Mahmud’un annesi Sinderella’yı da öldürttü.

14- 1. Ahmet: Helen’den doğdu. Eşleri: Rum Evdoksia (Mahfiruz Sultan), bir Rum Papazının kızı Anastasia (Mahpeyker Kösem Sultan). İlginçtir: Öldürdüğü onbinlerce Türk’ün cesetlerini kazdığı çukurlara gömmesi ile ün salan, bu yüzden Kuyucu Murat Paşa lakabına sahip Sırp kökenli içoğlanı, Ahmet I. tarafından sadrazam yapıldı. Kuyucu 1611 yılında öldüğünde yerine Rum kökenli Nasuh Paşa getirildi.

15- 1. Mustafa (Deli Mustafa): 3′cü Mehmed’in eşi Sinderella Violetta’dan doğdu. Eşleri: Bilinmiyor.

16- 2. Osman (Genç Osman): Evdoksia’dan doğdu. Henüz 13 yaşında iken annesi Evdoksia tarafından, Mariça ile evlendirildi. Kıza Meylişah adı takıldı. Esas ismi bilinmiyor. Nasılsa gözden kaçmış hocası, Ömer Efendinin de öğretisi ile çok sağlam değer yargılarına varabilen, iyi eğitilen, zeki bir çocuktu bu padişah. Yapılmasını istediği ıslahat kısaca 5 maddede toplanıyordu:

a) Osmanlı Padişahları bundan böyle nikahla evlenecekler ve sadece nikahlı eşlerden doğan çocuklar padişah olabilecek.

b) Devlet-i Aliyye’yi dışarda temsil edecek kişiler bundan böyle yabancı soylu, devşirme olmayacaklar.

c) Savaşlarda daima dönme Yeniçerilerin önüne konup kırdırılan, düşmanı zayıflatıp Yeniçeriler’in işlerini kolaylaştıran, Devlet-i Osman-ı Ali’nin bir cihan devleti olmasında en büyük payı bulunan Anadolu Türklerinden bir Osmanlı Muhafız Ordusu kurulacak; kazan kaldırma, soygun, talandan başka bir işe yaramayan Yeniçeri Ocağı kaldırılacak.

d) Mel’anet yuvası Zenci Harem Ağaları ile cinsi çeşni olsun diye Enderun-u Hümayun denilen teşkilata sokulan Hıristiyan çocuklar tamamen dağıtılacak.

e) Sancaklar tek bir ahkam ile idare olunacak, Al-i Osman’ın cümlesince hakir görülüp sadece savaşlarda yeniçerileri sakınmak için önde kırdırılan Anadolu Türk Halkına Devlet-i Aliyye’nin şevkat ile himayesi bahşolunacaktır.

Doğaldır ki, bütün bu yeniliklerin (reform) arkasında Hoca Ömer Efendi vardı. Yeniliğe kendisinden başlaması gerektigini biliyordu. Bu yüzden hocasına Madema ki halife-i ruy-u zeminiz diye başlayarak kiminle NİKAH kıyabıleceğini sordu. Ömer Efendi Şeyhülislam Esat Efendi’nin kızı Akile’yi önerdi. İlk dafa bir Osmanlı Padişahı nikahla evlendiğinden, sarayın içi altüst olmuş fakat bu reform baslangıcı Genç Osman’ın da sonunu hazırlamıştı… İsyan ederek kendisini tahttan indiren, çıplak olarak sokaklarda sürükleyen Yeniçeri’ler, önce ırzına geçtiler sonra da boğarak öldürdüler… Deli Mustafa yeniden padişah yapıldı…

17- Tekrar Deli Mustafa (15 numaralı paragrafta konu edildi).

18- 4. Murad: Anastasya’dan doğdu. Eşleri:Keti, Anna (Atifet Sultan), Helena (Cihannüma Sultan). Önce Enderun devşirmesi Kemankeş Arnavut Ali Paşa sadrazam oldu. Adet (!) oldugu üzere sonradan boğduruldu. Yerine yine Enderun devşirmesi Arnavut Mere Hüseyin Paşa getirildi. O da aynı akıbete uğradı. Yerine yine bir Enderun devşirmesi olan Abhaz Mehmet Paşa getirildi… Bir Ahi Türk’ü olan Şeyhülislam Hüseyin Efendi’yi de boğdurdu…

19- 1. İbrahim (Deli İbrahim): 4. Murad’ın kardeşi. Annesi Anastasya tarafından korunduğu için ölümden kurtulan tek kardeşi. Hayatı boyunca zındanda kaldığından akli dengesi bozulmuş bir padişah. Diğer kardeşleri, ağabeyi 4. Murad tarafından boğdurulduğundan, kendisine artan kimse kalmamıştı. Eşleri: Rus Nadya (Hatice Turan Sultan), Sırp Katrin (Saliha Dilaşub Sultan), Lehistanlı Yahudi Eva (Hatice Muazzez Sultan), Ermeni Maryam (Hümaşah Sultan – Bu şişman Ermeni kadın, fazla güçlenmeye başladığından Valide Sultan Anastasya (Kösem Sultan) tarafından boğduruldu..) İbrahim, Maryam’a Şam eyaletini bağışladı.

20- 4. Mehmet (Avcı Mehmet): Nadya’dan doğdu. Eşleri: Rum Evemia (Emetullah Gülnüs Sultan), Korsika’lı Bella (Afife Sultan), Romanyalı Cesika (Güner Sultan), Ermeni Flora (Gülbeyaz Sultan), Rum Helen (Hatice Sultan).

21- 2. Süleyman: Katrin’den doğdu: Eşleri: Yok. Cariyeleri: Çok!..

22- 2. Ahmet: Lehistanlı Yahudi Eva’ dan doğdu. Eşleri: Giritli Rum Yeremiye (Rebia Sultan), Mora’lı Diana (Şayeste Sultan). Sadrazamları: Hırvat kökenlim Arabacı Ali Paşa, Arnavut kökenli Çalık Ali Paşa, Ermeni kökenli Mustafa Paşa, Bulgar kökenli Dimetokalı Sürmeli Ali Paşa)…

23- 2. Mustafa: Evemia’dan doğdu. Eşleri: Rus Vera (Mahfiruze Sultan), Sırp Mari (Hafize Sultan), Giritli Rum Aleksandra (Saliha Sultan).

24- 3. Ahmet: Rum Emevia’dan doğdu. Eşleri: Rum Margaret (Emetullah Sultan – Ahmet’in annesinin adı), İsabel (Gülnüs Sultan), Luize (Hüsnüşah Sultan), Janet (Mihrişah Sultan), İda (Rebia Sultan), Charlotte (Ümmügülsüm), Katerina (Fatma), Jenifer (Hümaşah), Betty (Hatice), Suzan (Rukiye), Elizabeth (Zeynep). (Topkapı Arşivi D. No.2808).

25- 1. Mahmut: Aleksandra’dan doğdu. Eşleri: Fransız Julienne (Hatem), Sicilyalı Lili (Raziya), Macar Maggi (Tiryal), Rus Olga (Verdinaz).

26- 3. Osman: Mari (Şehsuvar Sultan)’dan doğma. Eşleri: Sırp Olga (Ferhunde), Sicilyalı Olivya (Zerki). Cariyeler: Yok! Enderun oğlanları: Çok!

27- 3. Mustafa: Gürcü Janet (Mihrişah Sultan)’dan doğdu. Eşleri: Cenevizli Agnes (Padişahın annesinin adı, Mihrişah Sultan), Korsika’lı Elsa (Adilşah), Romanyalı Emily (Fehime), Gürcü Bijnav Poli (Aynülhayat), Lehistanlı Mona (Gülnar).

28- 1. Abdülhamid: İda (Rabia Sultan)’dan doğma. Eşleri: Fransız Aimee (Nakşidil), Bulgar Sonya (Saniyeperver) , Macar Meline (Şebsefa), Rus Aleksiyevna (Dilpezir), Rum Meri (Hümaşah), Ukraynalı Rudi (Nükhetseza), Cenovalı Afro (Beynaz), Venedikli Helen (Hatice), Sırbistanlı Marya (Ruhşah).

29- 3. Selim: Gürcü Janet (Mihrişah) ten doğdu, Eşleri: Patricia (Afitab), Linda (Nefizar), Berti (Pakize), Alis (Tabisefa), Lisa (Hüsnümah), Rosa (Nurişems), Anna (Rafet), Magdalena (Ziybifer).

30- 4. Mustafa: Bulgar Sonya (Seniyeperver Sultan)’dan doğma. Eşleri: Flora (Dilpezir), Adela (Seyyare), Sofi (Peykidil, Gloria (Şevkidil).

31- 2. Mahmut: Fransız Aimee (Nakşidil)’den doğma. Eşleri: 17 tane olduğundan biz sadece birkaç tanesini sayacağız. (17′si de yabancı kökenlidir) Çingene Besime (Pertevniyal Sultan). Hamamlarda natırlık yapardı. Zorla hareme getirilip gözdeler arasına girdi. Sultan Abdülaziz’in annesidir. Ermeni Maryam: Tiyatrolarda kanto oynardı. Saraya alındı; çocuk doğurduğu için kendisine Hüsnümelek Sultan adı verildi. Rus Yahudisi Suzi (Bezmialem Sultan), Giritli Nora (Nuritab), Ukraynalı Olga (Tiryal). 2. Mahmut bir soyguncu çetesi haline gelen, yabancı dönmelerden yaratılmış bir Frankeştayn durumunda bulunan Yeniçeri Ocağını tamamen dağıttı. (Vak’ayi Hayriye). Bu ocak, 1362 yılında 1. Murad’ın çıkarttığı kanunla kurulmuştu.

Türk ile Müslüman kökenlilerin bu ocağa alınması yasaktı. (Otağ-ı Hümayun’da Türkler’e güvenilmezdi) . Afrikadan getirilen köleler dahi, sarayda muteber mevkilere kavuşabilirlerdi. Neyse, kurulduğundan 464 yıl sonra ortadan Anadolu Türk’ü (ücretsiz) askerlerin desteği ile kaldırıldığında, yerine, yine Hıristiyan kökenli dönmelerden oluşup Türkler’e yasak olan Asakir-i Mansure-i Muhammediye adındaki teşkilat kuruldu. Türk’ler yine kazık yemişlerdi…

32- 1. Abdülmecid: Rus Suzi (Bezmialem Sultan)’dan doğdu. Eşleri: Safiraz (Cevdet Paşa Tezakir adlı yapıtının 2. cildinde Safiraz’ın Ermeni olduğunu yazıyor), Bezmara (Bezmican) kökeni bilinmiyor, Fransız Vilma (Şevkefza), Ermeni Verjin (Tirimüjgan – Abdülhamid’in annesi), Rum Karoli (Gülcemal – Vahdeddin’den önceki padişah Mehmet Reşat’ın annesi)

33- Abdülaziz: Hamam natırı Çingene Besime’den doğma. Eşleri: Camelya (Dürrünev), Asporce (Gevher), Anna (Edadil), Adela (Hayranidil) ve Alis (Nesrin). İlk kurulduğu 1481 yılından itibaren birçok evreler geçiren bugünkü Galatasaray Lisesi, çağdaş anlamda eğitim verebilmek için 1 Eylül 1868 yılında Abdülaziz tarafından Mekteb-i Sultani adında yeniden açıldı. Eğitim dili Fransızca idi, Türkçe yasaktı. Amaç Enderun’a (Saray’a) adam yetiştirmek olduğundan lisan olarak Rumca, Ermenice, Latince, Fransızca, Almanca, Farsça, Arapça v.b. öğretilirdi. Yine 1481 yılından beri süren Türk öğrenci alma yasağı devam etti. Bu yasak sonunda Atatürk sayesinde, 1924 yılında kaldırılabildi. ..

34- 5. Murat: Fransız Vilma (Şevkevza Sultan)’dan doğma. Eşleri: Carmen (Cananiyar), Marone (Elaru), Elfi (Filiztan), Clarissa (Gevheri), Henna (Reşan) v.b.

35- 2. Abdülhamid: Ermeni Verjin (Tirimüjgan Sultan)’dan doğma. Eşleri: Lucien (Bedrifelek) , Sylvia (Behice), İliana (Biydar), Helga (Dilpeseni), Etienne (Emsalinur), Marica (Mezide), Sarah Müfika), Sevilla (Nazikade), Lester (Perveste), Rosanna (Safinaz), Ruth (Saliha), Meri (Naciya), Lisa (Sazkar).

36- Mehmet Reşat: Rum Sofi (Gülcemal Sultan)’dan doğma. Eşleri: 65 yaşında padişah olduğundan kayıtlarda kesinlik yok.

37- Vahdeddin (5. Mehmet): Abdülmecid’in karısı Henriet (Gülüstü Sultan)’dan doğma. Eşleri: Emine Nasik Eda ile saray bahçıvanının kızı Nevzut. Kökeni bilinmiyor; Çerkez olduğu savı var.