HİPOTEZ’in Bilimsel Araştırmadaki Yeri ile Değeri?…

#alttext#
“Düşünmek günah işlemeye benzer, insan onun zevkini bir kez tattı mı artık ondan bir daha vazgeçemez.”
Erich Seligmann FROMM

Hipotez sözcüğü Fransızca hypothèse sözcüğünden Türkçeye alınmıştır. Yazında ilk kez 1539 yılında görülmüş olup, bir kanıtın, bir varsayımın tabanı, anlamındaki Grekçe “hypothesis” sözcüğündan türetilmiştir. Anglo-Amerikan kaynaklarına göre bu sözcük ilk kez yazında 1590 yılında görülmüştür. Ancak sözcük İngilizceye de Fransızcadan alındığından, doğrusu Fransız kaynağından alınan bilgi olması gerekir [*]. Sözcük Türkçemizde varsayım olarak karşılık bulur.

Hipotez bilimsel çalışmanın basamaklarından biridir. Bu basamaklar şöyle sıralanır :

- Problem Saptaması

- Veri Toplama. (Burada Veri “Gerçek” : Aynı koşulda aynı sonucu veren gözlemlerdir.) 

- Hipotez Kurma (varsayım)

- Çıkarımsamalar (Tahminler) Yapma

- Denetlenmiş Deneyler

1) Problem Saptaması : Problem doğru, açık anlaşılır olarak sorulur. Karmaşıksa basite indirgenir. Uzunsa, anlamlı bölümlere ayrılır. Her bölüm ayrı bir problemmiş gibi çözülerek sonuçları birleştirilir.
 
 

2) Veri Toplama: Deneyler, gözlemler, inceleme ile araştırmalar yaparak, problemle ilgili tüm gerçekler (veri) toplanır.
 
 

3) Hipotez (varsayım) Kurma: Hipotez problemin geçici çözüm yoludur. Başka bir deyişle ön kestirmeye dayanan yanıtıdır. Hipotez tümcesinin temel kalıbı;
 

Belki de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dır. biçimindedir.
 

* Bir hipotezin şu özellikleri olmalıdır:
 

a) Probleme yanıt vermelidir.
 

b) Eldeki tüm verileri kapsamalıdır.
 

c) Değiştirilebilmelidir.
 

d) Üzerinde tahminler yapılarak, deneylerle sınanabilmelidir.
 

4) Çıkarımsama (tahmin) (vargı): Hipoteze dayalı mantıksal açıklamadır. çıkarımsamalar mantıksal tümceler sonucunda ileri sürülen fikirlerdir. Çıkarımsama cümlesinin temel kalıbı;
 

Eğer . . . . . . . . . ise . . . . . . . . . . . . . dır. biçimindedir.
 

5) Denetlenmiş deneyler: Hipoteze dayalı yapılan çıkarımsamaların, buna bağlı olarak hipotezin geçerliliğinin, doğruluğunun araştırılması işlemidir. Bu araştırma, deney sonuçları çıkarımsamalarla karşılaştırılarak yapılır. Bu karşılaştırmadan 3 ayrı sonuca ulaşılabilir.
 

1) Deney sonuçları hipotez ile çıkarımsamaları destekliyorsa hipotez evrensel gerçek halini alarak yasalaşır.
 

2) Deney sonuçları hipotez ile çıkarımsamaların bir bölümünü destekliyor, tümünü reddetmiyorsa, hipotez yeni bulgularla desteklendikçe kökleşerek kuram (teori) halini alır.
 

3) Deney sonuçları hipotez ile çıkarımsamaları desteklemiyorsa hipotez değiştirilir.

Buna göre hipotez, zeka öğelerinin hep birlikte çalışarak ortaya koydukları bir yeni fikirdir. Bunda imgelem’ in (imagination) payı büyüktür. Einstein’ nin şu sözlerini bu açıdan değerlendirmek gerekir : “Düş gücü, bilgiden daha önemlidir.”

Greksinimleri bize anlatan olaylar gözlerimiz önünde oluşup durmaktadır. Önemli olan bunların ne anlama geldiğini bilebilmektir. Ancak o zaman gereksinimlerin farkına varılabilir. Bunu herkes yapamaz. Bilimadamlığı burada kendini belli edecektir.

Yaptığı gözlemler sonucu gereksimin ne olduğunu saptayan bilim adamı, çözüm için bir varsayım (hipotez) tasarlar. Bu problemin çözümünün oluşturulduğu odak noktasıdır. Bunu doğrulamak için yapılan deneylerin sonuçları hipotezi tam olarak destekliyorsa yeni bir buluş ortaya çıkmış olur. Deney sonuçlarının yalnız bir bölümü hipotezle örtüşüyorsa ulaşılan bir kuram (théorie) olur.

Bu yüzden hipotez, bilimsel buluşların ana öğesini oluşturmaktadır.

———————————————————

[*] Hypothèse sözcüğünün ilk kez görünldüğü belgenin özgünü aşağıda görülmektedir :

J. Canappe, 5e Livre de la méthode thérapeutique, p. 77 d’apr. Chauvelot ds Fr. mod., t. 19, p. 70.
 


 

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>