PAUL HINDEMITH…

“Birlikte müzik yapanlar düşman olamazlar, ta ki müzik yok olana kadar.”
Paul HINDEMITH

Paul Hindemith (16 Kasım 1895 yılında Hanau’da doğmuş, 1963 yılında Frankfurt’da ölmüştür). Henüz ne olmak istediği belli olmayan, buna karşın gelecekteki önemi anlaşılan Paul Hindemith, Plön şehrinde yatılı okul öğrencileri için bir «Spielmusik» [*] bestelemişti. Eski dönemlerin üstadları hakkında söylenen öyküler onun için de söyleniyordu: Müzisyenler sazlarını akord ederken, o hemen oracıkta onlar için bir parça besteleyiveriyormuş.

Hindemith’in gençlik hareketi ile ilgi kurması, çağdaş müziğin tarihinde önemli etkiler yapmıştır. Bunun yanında, değerli bir hazine olan tarihi müziğe girmesi de iyi sonuçlar doğurmuştur. Tarihi gelişmenin merkezi olan Bach’tan başlayarak gotik biçem çağına kadar derin incelemelerde bulunan, büyük bir müzikçi tabiatı yaşayan Hindemith, bir iç düzene erişmiş, böylece üstün bir öğretmen olmuştu.

Önce orkestra üyesi olan Hindemith, besteci olarak Reger ile Puccini’nin etki alanı dışına çıkmıştır. Sonra gençlere özgü bir taşkınlıkla bütün engellerden atlıyarak, artık her müziğin sonunun geldiğini sanan «burjuva»ları bir hayli şaşırtmıştır. Onlar Hindemith’i sadece iyi bir müzikçi olarak görüyorlardı. Fakat bu kaygısız, alaycı «müzikçi» içe doğru yönelerek, üstünlükle eğemen olduğu kontrpuvan tekniğinden yeni bir biçem yaratan bilgin bir «müzisyen» oldu («Cardillac» operası).

Doğuştan var olan biçimlendirme yeteneği ona bu gelişmede yardım etti. Ritmin öz öğesinden yola çıkarak yeni bir melodi biçimine doğru yürüdü. Bu gidişte «Marienleben» (Meryem Ana’nın Hayatı) adlı yapıtı büyük bir dönüm noktasını yaptı. Yaklaşık 20 yıl sonra çıkan bu yapıtın ikinci biçimi Hindemith’in yeni armoni fikrini kesinlikle göstermektedir. Bu dönem sırasında yazdığı yapıtların sayısı çok kabarıktır. Aralarında oda müziği yapıtlarıyla konçertolar, «öğretici piyesler» ile «Spielmusik» karakterinde eserlerle «Bir şehir kuralım» adlı «çocuk oyunu» da bulunan bu yapıtların ortasında, tarihi önemi olan iki yapıt daha vardır : «Das Unaufhörliche» adlı oratoryo ile «Ressam Mathis» adlı sahneyapıtı. Bu son yapıtta geçen senfonik bölümler, Hindemith’in şimdiye kadar verdiği yapıtların özü sayılabilir.

Son zamanlarda yazdığı, «Kainatın armonisi» adını taşıyan senfoni, orta çağın ahlak ile felsefi ilkelerine bütün varlığı ile bağlanan Hindemith’in fikir düzenini göstermektedir. Bu senfoninin muvmanları, «musica instrumentalis», «musica humana» ile «musica mundana» gibi çok anlamlı başlıklar taşımaktadır («aletlerin müziği», «insanların müziği», «kainatın müziği»).

Eskilerin bağlı olduğu yasa Hindemith’in de yasası oldu. Fakat yenilenen bu yasa ne bir «kitabı mukaddes» ne de bir doktrin olmak savında değildir. O sadece ataların müzikte yerle gök arasında düşündüğü ahengi temsil eden bu eski «ordo»nun (Latnc. Nizamın) dolgun sesler halinde gerçekleşmesidir. Yaşayışında, yaratıcılığında, araştırıcılığında, müzik yorumunda her şeyin iç yüzünü arayan Hindemith, çok zengin olan bütün eyleminin özünü yapan iki yapıt meydana getirmiştir: öğretici bir sanat yapıtı olan «Ludus Tonalis» ile izlediği yolu bilimsel bir biçimde gösteren «Unterweisung im Tonzats» (seslerin tertiplenişi öğretimi) adlı kitap.

Son etkisine bakılırsa bu yol güvenle hedefine doğru giden bir bütündür denilebilir. Yorumcu olarak, eğemen olduğu viyola ile viyola d’amore’den başka enstrümanlar da çalan Hindemith’in müzik yapma hevesi kendisini yaratıcılığın kaynağına kadar götürdü. Zamanındaki fikir ile sanat akımları onu çeşitli sorunlarla karşılaştırdı. Bu sorunlarla uğraşmaya yüreklendirdi. Bunlar arasında Bach ile Stawinsky, halk türküleri ile orta çağın yüce polifonik sanatı, barok dönemi ile kalisizm, dahası romantizmin temelleri de vardır. Içten gelen bir mantığa göre eksiksiz olarak süren bu yolda kendisini bir araştırmacının, kuralları olan bir öğretmenin düzeyine yükselten geniş anlayışını elde etti.

Hindemith Amerika’da yaşamakta, fakat konser vermek, öğretmek amacıyla sık sık Almanya’ya gelmektedir. Çalışmalarına Frankfurt’ta başlamıştı. (Ailesi aslen Silezya’lıdır; Haydn zamanında bu ailenin bir üyesi, o dönemde tanınmış bir besteci olan Johann Heinrich Rolle’nin oratoryolarına abone olmuştu). Berlin’de kompozisyon öğretmeni olarak gençleri çevresine topladı. Bunun ardından Ankara ile Londra da kaldıktan sonra okyanus ötesinde yeni bir yaşam alanı buldu. Fakat Batı Avrupa kökenli olduğunu hiç bir zaman unutmadı.

[Kaynak : LastFm]

————————————–

[*] SPIELMUSIK : Özellikle ikinci dünya savaşından sonra ortaya çıkan, çoğunlukla amatör yorumculara zevkli malzeme verme amacıyla güçlük derecesi ile anlatım bakımından bu amaca uygun çağdaş, fakat kontrpuvan tekniği ile barok dönemin konçerto grosso ruhuna yakın bir biçemde yazılmış yapıttır.

————————————–

BAŞLICA YAPITLARI (Yazdığı 11 Opera Dışında) :

Baleler
Der Dämon, Op. 28 (1922)
Triadisches Ballett, with Oskar Schlemmer (1923)
Saint Francis, with Léonide Massine (1938)
The Four Temperaments (scored for piano and strings) (1940)
Hérodiade (1944)

Orkesra Yapıtları
Lustige Sinfonietta, Op. 4 (1916)
Ragtime (wohltemperiert) (1921)
Concerto for Orchestra, Op. 38 (1925)
Konzertmusik fur Blasorchester, Op. 41 (1926)
Fünf Stücke für Streichorchester (Five Pieces for String Orchestra) (1927)
Konzertmusik for Brass and Strings, Op. 50 (1930)
Philharmonic Concerto (Variations for Orchestra) (1932)
Symphony: Mathis der Maler (1933-1934)
Symphonic Dances (1937)
Nobilissima Visione, suite drawn from the ballet Saint Francis (1938)
Symphony in E-flat (1940)
Amor und Psyche (Overture to a ballet) (1943)
Symphonic Metamorphoses on Themes of Weber (1943)
Symphony Serena (1946)
Symphonietta (Little Symphony) in E-major (1949)
Die Harmonie der Welt Symphony (1951)
Symphony in B-flat for concert band (1951)
Pittsburgh Symphony (1958)
Marsch über den alten “Schweizerton” (1960)

Konçertolar
Cello Concerto, Op. 3 (1916)
Klaviermusik mit Orchester for Left-Hand Piano and Orchestra, Op. 29 (1923)
Kammermusik No. 2 for Piano and Orchestra, Op. 36 No. 1 (1924)
Kammermusik No. 3 for Cello and Orchestra, Op. 36 No. 2 (1925)
Kammermusik No. 4 for Violin and Orchestra, Op. 36 No. 3 (1925)
Kammermusik No. 5 for Viola and Orchestra, Op. 36 No. 4 (1927)
Kammermusik No. 6 for Viola d’Amore and Orchestra, Op. 46 No. 1 (1927)
Kammermusik No. 7 for Organ and Orchestra, Op. 46 No. 2 (1927)
Konzertmusik for Viola and Large Chamber Orchestra, Op. 48 (1930)
Konzertmusik for Piano, Brass, and Harps, Op. 49 (1930)
Der Schwanendreher for Viola and Small Orchestra (1935)
Trauermusik for Viola and String Orchestra (1936)
Violin Concerto (1939)
Cello Concerto (1940)
Piano Concerto (1945)
Clarinet Concerto (1947)
Horn Concerto (1949)
Concerto for Flute, Oboe, Clarinet, Bassoon, Harp, and Orchestra (1949)
Concerto for Trumpet, Bassoon, and Strings (1949)
Organ Concerto (1962)

Vokal Yapıtlar
When Lilacs Last in the Dooryard Bloom’d: (A Requiem for those we love), for soprano and baritone soloists, chorus, and orchestra, based on the poem by Walt Whitman (1946)
Das Marienleben, Op. 27, song cycle for soprano and piano, based on poems by Rainer Maria Rilke, which exists in two versions. (There is also an orchestration by the composer of six of the songs from the cycle, for soprano and orchestra) (1923/48)
Six Chansons, 6 pieces for a cappella choir, settings of French poetry by Rainer Maria Rilke (1939)

Oda Müziği
Drei Stücke für 5 Instrumente (three pieces for five instruments) (1925) for Clarinet in B, trumpet in C, violin, contrabass and piano
Duet for viola and cello
Eight Pieces for 2 violins, viola, cello and double-bass (1927)
Kammermusik No. 1 Op. 24 No. 1, for chamber orchestra (1921)
Kleine Kammermusik Op. 24 No. 2, for wind quintet (1922)
Octet for clarinet, bassoon, horn, violin, two violas, cello, and double bass (1958)
Quintet for clarinet and string quartet, Op. 30 (1923, rev. 1954)
Quartet for clarinet, violin, cello and piano (1938) [Recording: Grenadillamusic.com]
String Quartet No. 1 in C, Op. 2 (1915)
String Quartet No. 2 in F minor, Op. 10 (1918)
String Quartet No. 3 in C, Op. 16 (1920)
String Quartet No. 4, Op. 22 (1921)
String Quartet No. 5, Op. 32 (1923)
String Quartet No. 6 in E-flat (1943)
String Quartet No. 7 in E-flat (1945)
String Trio No. 1, Op. 35 (1924)
String Trio No. 2 (1933)
Triosatz [retitled 'Rondo' by editor Siegfried Behrend] for three guitars (1925 or 1930)
Trio for viola, heckelphone (or tenor saxophone) and piano, Op. 47 (1928)
Wind Septet for flute, oboe, clarinet, bass-clarinet, bassoon, horn and trumpet (1948)

Enstrumental Yapıtlar
Keman için
Violin Sonata in E-flat, Op. 11, No. 1 (1918)
Violin Sonata in D, Op. 11, No. 2 (1918)
Violin Sonata in E (1935)
Violin Sonata in C (1939)
Sonata for Solo Violin, Op. 31, No. 1 (1924)
Sonata for Solo Violin, Op. 31, No. 2 (1924)
Viola için
Viola Sonata, Op. 11, No. 4 (1919)
Viola Sonata, Op. 25 No. 4 (1922)
Viola Sonata (1939)
Sonata for Solo Viola, Op. 11, No. 5 (1919)
Sonata for Solo Viola, Op. 25, No. 1 (1922)
Sonata for Solo Viola, Op. 31, No. 4 (1923)
Sonata for Solo Viola (1937)
Çello için
Variations on “A Frog He Went a Courting” for Cello and Piano
Cello Sonata, Op. 11, No. 3 (1919)
Cello Sonata (1948)
Solo Sonata for Cello, Op. 25, No. 3 (1923)
Drei Leichte Stücke für Violoncello und Klavier (1938)
Viola d’Amore için
Kleine Sonate for Viola d’amore and Piano, Op. 25, No. 2 (1922)
Flute için
Canonic sonatina for two Flutes, Op. 31, No. 3 (1923)
Eight Pieces for Solo Flute (1927)
Flute Sonata (1936)
Bassoon Sonata (1938)
Oboe Sonata (1938)
Clarinet Sonata (1939)
Harp Sonata (1939)
Korno için
Horn Sonata (1939)
Sonata for Four Horns (1952)
Alto Horn (also for French Horn or Alto Saxophone) Sonata (1943)
Trumpet Sonata (1939)
English Horn Sonata (1941)
Trombone Sonata (1941)
Double Bass Sonata (1949)
Tuba Sonata (1955)

Piyano için
In einer Nacht…
Sonate, Op. 17 (1920)
Tanzstücke, Op. 19 (1920)
Suite “1922″, Op. 26
Piano Sonata No. 1 (1936)
Piano Sonata No. 2 (1936)
Piano Sonata No. 3 (1936)
Übung in drei Stücken, Op. 37, Part 1
Reihe Kleine Stücke, Op. 37, Part 2
Kleine Klaviermusik (1929)
Wir bauen eine Stadt (1931)
Variations (1936)
Piano Sonata (4 Hands) (1938)
Sonata for Two Pianos (4 Hands) (1942)
Ludus Tonalis (1942)

Org için
Organ Sonata No. 1 (1937)
Organ Sonata No. 2 (1937)
Organ Sonata No. 3 (on ancient folk songs) (1940)

[Kaynak : Wickipedia]