“The majority of my symphonies are tombstones.”
(Benim senfonilerim çoğunluğu mezar taşıdır.)
Dmitri Shostakovich
Dmitri Dmitriyevich Shostakovich -Дми́трий Дми́триевич Шостако́вич- (doğumu St. Petersburg, 1906 – Olümü Moskova, 1975)
Bestecinin büyükbabası Polonyalı veteriner Pyotr Şostakoviç idi. 1830 Polonya Ayaklanması’na katılmıştı. Aile daha sonra Ruslaştı. Babası Dmitriy Boleslavoviç Şostakoviç, Mendeleyev ile birlikte çalışan ünlü bir kimyacıydı. Annesi Sofya Vasilyeva ise bir piyanistti.
Dmitriy Şostakoviç piyano derslerine dokuz yaşındayken başladı. İlk öğretmeni annesi olmuştu. Bundan sonra profesyonel öğretmenlerden dersler almaya başladı. İlk bestesi olan Devrim Kurbanlarının Anısına Cenaze Marşı’nı bu dönemde yaptı. 1919 yılında, henüz 13 yaşındayken ülkenin en iyi müzik akademisi olarak gösterilen Petrograd Konservatuarı’na başladı. Zor koşullar altında eğitimini yürütürken zaman zaman öğretmeni Leonid Nikolayev‘in evinde derslerini sürdürdü. Ailenin parasal sorunları oluşmaya başladı. 1922 yılının başlarında babası kötü yaşam koşullarından ötürü zatüreden öldü.
Sofya Vasilevna üç çocuğu ile ortada kaldı. Ancak eğitimini Alexander Glazunov’un desteğiyle sürdürdüi. Piyanolarını sattılar, fakat yeterli olmadığı için ablası Marya ile birlikte çalışmaya başladı. İlk işi bir sinemada piyano çalmaktı. Bu besteci kimliğine büyük katkı sağladı. Doğaçlama yeteneğini geliştirmiş oldu. Bu zaman içinde vereme yakalandı, on yıl süreyle bu hastalığın etkisinde kaldı.
1936 Shostakovich’in gözden düştüğü bir zamandı. O yıl Pravda gazetesinde kendisine bir dizi suçlamalarda bulunuldu. Bunlardan en önemlisi Stalin emriyle hazırlanıldığı düşünülen Müzik yerine karmaşa başlıklı makaleydi. Bu makalede Mtysenkli Lady Macbeth ağır olarak eleştiriliyor, müziği “Kaba ve ilkel” olarak tanımlanıyordu. Bu olaylar sonunda maaşının bir kısmı düşürüldü.
Büyük Terör yılları olan 1937′de mimlendi, birçok arkadaşı ile akrabası hapsedildi ya da öldürüldü. Bu dönemde onun tek tesellisi oğlu Maxim’den 2 yıl sonra, 1936′da doğan kızı Galina oldu. Bütün bu suçlamalara yanıtını 1937 yılında yaptığı Beşinci Senfoni ile verdi. İlk yapıtları arasında sayılan bu senfoni tutucu bir türdü.
Rus besteci, piyanist Shostakovich müziğe annesinden 9 yaşında aldığı derslerle başladı demiştik. 1916-1918 yılları arasında Glasser Müzik okuluna gitti. 1919’da Petrograd Konservatuarı’na, Glazunov’un tavsiyesi ve yardımları sayesinde girdi. Nikolayev’den piyano, Steinberg ’den kompozisyon dersleri aldı. 4 yıl içinde piyano derslerini tamamlayıp konserler vermeye başladı. 1927’de Varşova’da Uluslararası Chopin Piyano Yarışması’nda Mansiyon kazandı. Mezun olma çalışması olarak bestelediği 1. Senfoni 1926’da Petersburg (o zamanki adıyla Leningrad) ile Moskova’da sergilendi. Bu ona 20 yaşında bir ün sağladı. Sovyet rejimine sıkı sıkıya bağlı bir genç olarak müziğin devlete hizmet etmesi gerektiği inancındaydı.
Sahne yapıtları ile filmler için müzikler yazdı. Bunu izleyen 10 yıl içerisinde Burun Operası’nı, The Age of Gold ile The Bold isimli bale yapıtlarını yazdı. Bu besteleri avangart batı müziği etkisinde kalmış, burjuva eserleri olarak kabul görülerek, sahnelenmesi engellendi. Lady Macbeth of the Mtensk Region operası ile Bright Stream balesinin sahnelenmesinin ardından Shostakovich, Rusların ünlü gazetesi Pravda’da, Stalin’ in kendisince yazıldığı sanılan bir yazıda, ağır bir dille, biçimci, burjuva yapıtlar yazdığı gerekçesiyle eleştirildi. 10 gün sonra Pravda’da yeni bir eleştiri yazısı daha çıktı. Shostakovich kariyerinin sonuna gelmiş gibi görünüyordu. 4. Senfonisi’ni prömiyerinin ardından geri çekti. Tepkisi ise 1937 yılında yazdığı, en ünü yapıtı olan 5. Senfoni ile geldi.
Müzik yaşamının bu ilk döneminde piyano parçaları (Aforizmalar, 1927), baleler (Altın Çağ, 1930; Duru Irmak, 1934), senfonik şiirler (Ekim Senfonisi, 1931; Bir Mayıs, 1932), operalar (Gogol’dan esinlenerek Burun, 1928; Mtsensk’in LadyMacbeth ‘i, 1932) besteledi. Biçimciliği açısından yeğinlikle eleştirilen müzikçi, zamanla Prokofyev gibi daha yalın, toplumcu gerçekçi sanat anlayışına ters düşmeyen biçimlere yönelmek zorunda kaldı. Piyano parçaları (24 prelüd ve füg, 1950-1951) ile oda müziği parçaları (15 yaylılar dörtlüsü) dışında lirizmi ile dramatik gücü büyük orkestra bestelerinde iyice belirginleşmiştir: 5. Senfoni (1937); Leningrad Senfonisi olarak adlandırılan 7. Senfoni (1941); 8. ile 9. Senfoniler (1945-1946); Ormanların Şarkısı (1949).
1938-1953 yılları arasında sahneden sakınmasına karşın, beste çalışmalarına ara vermedi, 5 senfoni ile 4 yaylı çalgılar dörtlüsü yazdı. 1937 ile 1941 yılları arasında Leningrad Konservatuarı’nda kompozisyon dersi verdi. 1940 yılında Piyano beşlisi ile Stalin ödülünü kazandı. 1941 yılında savaş dönemini anlatan 7. Senfoni sadece Sovyetler’de değil; İngiltere ile Amerika’da da büyük ses getirdi. 1943’te Moskova’ya yerleşip, konservatuarda çalışmaya başladı. 1948’de bıraktığı bu göreve 1960’da yeniden döndü.
Bu dönemde 24 Füg ve Prelüd ile Keman Konçertosu’nu tamamladı. Stalin’in ölümünün ardından Kruşcev’in başa geçmesinin ardından daha rahat çalışabildi. 1953′te bestelediği bir başyapıt olan 10. Senfoni, 22 yıl boyunca en iyi yapıtlarını bestelediği dönemin başlangıcıdır. Bu dönemdeki başlıca yapıtları 11-15. Senfoniler, 6-15. yaylı çalgılar dörtlüsü ile 2 viyolonsel konçertosudur.
Birçoklarınca Shostakovich bestelediği 15 senfoni ile 15 yaylı çalgılar dörtlüsüyle 20. yüzyılın en büyük, Bach’a en çok yaklaşan bestecisi olarak onaylanır. Shostakovich ilk başta Sovyet rejimine çok bağlı bir gençken, daha sonra bu rejimi karanlık, acı olarak görmüş, bestelerine bu biçimde yansıtmıştır.
Şostakoviç 1926′ dan 1972′ ye kadar on beş senfoni bestelemiştir. Bestecinin, ezgisel ile enstrümantal zenginliğiyle geniş mimari çatkısı bakımından Berlioz’un ya da Mahler’in büyük bestelerini anımsatan senfonileri dışında, çok sayıda film müziği (Berlin Düşüyor, 1949), vb. vardır. Şostakoviç, bestelerinin özelliği gereği, ayrıca 1979′ da yayımlanmış olan Anılar’ ından ötürü, uluslararası alanda adını duyurmuş bir müzikçi, gençlik yıllarının ataklığını her zaman için korumuş bir besteci olarak onaylanır.
Bestecinin Müzikal İmzası
DSCH , Rus kompozitörü Dmitri Shostakovich’ in kendisini tanımlamak için kullandığı bir müzikal motif, bir müzikal cryptogramdır. DSCH motif, Alman nota sistemine göre D-E♭-C-B den oluşur. Bunun nota olarak yazılışı şöyledir :
Shostakovich bu müzikal imzasını bir çok yapıtı içinde kullanmıştır. Bunlar şu yapıtlardır :
Symphony No. 10 mi minor,
Yaylılar Quarteti No. 8 do minor,
Keman Konçertosu No. 1 la minor,
Çello Konçertosu No. 1 mi Major,
Symphony No. 15 la Major
Opus 61 Piyano Sonatı No. 2 si bemol minor.
Başlıca Yapıtları :
The Nose – opera
Lady Macbeth of the Mtsensk District – this opera was denounced by the authorities, and later the composer reworked and renamed it as the more acceptible Katerina Ismailova
The Age of Gold – ballet
15 symphonies – see reviews: Symphonies 4 and 5 on CD and 15 Symphonies concert series
2 piano concertos – the first includes a trumpet with string orchestra, and the 2nd made an appearance in Disney’s Fantasia 2000
2 violin concertos – both written for David Oistrakh
2 cello concertos – both written for Rostropovich
15 string quartets
24 preludes and fugues for piano
3 Fantastic Dances for piano
a piano quintet – among other chamber works
film music for many Russian films – e.g. “The Gadfly” also used for the UK TV series “Reilly, Ace of Spies”, and “The Girlfriend” (dating from 1935) has recently been re-recorded
Hamlet (1964) Op.116, for film director Grigori Kozintsev (a frequent collaborator for Shostakovich) – music for this film is available on the Naxos label, and sounds similar to his symphonic orchestral music with the addition of a harpsichord to represent Ophelia
There is now quite a lot of reference material to help you explore the life and works of Shostakovich. Here are just a few examples:
The book “Testimony, the Memoirs of Dmitri Shostakovich” by Solomon Volkov is available in a 25th anniversary edition, from Amazon.co.uk, or Amazon.com
The documentary film “A Journey of Dmitri Shostakovich” directed by Okasana Dvornichenko and Helga Landauer is being shown in a number of locations around the world.
[Kaynak : LastFm ile Wickipedia (İng)]
——————————————–
Okunacak Kaynak Yapıtlar :
Ardov, Michael (2004). Memories of Shostakovich. Short Books. ISBN 190409564X.
Fay, Laurel (1999). Shostakovich: A Life. Oxford University Press. ISBN 0195134389.
Ho, Allan and Feofanov, Dmitry (1998). Shostakovich Reconsidered. Toccata Press. ISBN 0907689566.
MacDonald, Ian (1990). The New Shostakovich. Northeastern University Press. ISBN 1555530893.
Shostakovich, Dmitri and Glikman, Isaak (2001). Story of a Friendship: The Letters of Dmitry Shostakovich to Isaak Glikman. Cornell Univ Press. ISBN 0801439795.
Shostakovich, Dmitri and Volkov, Solomon (2000). Testimony (7th edition). Proscenium. ISBN 0879100214.
Volkov, Solomon (2004). Shostakovich and Stalin: The Extraordinary Relationship Between the Great Composer and the Brutal Dictator. Knopf. ISBN 0375410821.
Wilson, Elizabeth (1994). Shostakovich: A Life Remembered. Princeton University Press. ISBN 0691044651.