“HERNE OLURSAN OL,
OLDUĞUN GİBİ GÖRÜN,
YA DA GÖRÜNDÜĞÜN GİBİ OL.”
MEVLÂNA
Kişilik bölünmesi psikiatride önemli bir hastalığın belirtisi olup, İngilizce “splittig of personality” ya da “dissociation of personality” diye adlandırılır. Belirtisi olduğu hastalık Şizofrenidir. Bu durum bazan şizoid yapısı olanlarda da, ortada hastalik olmadan da gelişebilir.
Psikiatride ikinci bir durum olarak var olan “siklotimik yapı” ile karıştırılmamalıdır. Bunda da, örnekse kişi birbirinin ardı sıra, belli aralıklarla bir kederli bir neşeli ruh hali içine girer. Ama kişilik bölünmesinde kişi bambaşka bir insan görünümü kazanır. Bu değişim olduğunda artık kendisini tanıyamaz hale gelirsiniz.
Tıp dışında durum, sanatsal alanda da anlatılmıştır. İskoç yazarı Robert Louis Stevenson’ın 1886 yılında yayımladığı ünlü kısa romanı “Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde” (Türkçesi: Dr. Jekyll ile Mr. Hyde’ın Tuhaf Olgusu) ya da “Dr. Jekyll ile Mr. Hyde”da bu konu işlenmiştir.
Kişilik bölünmesi üzerine bir roman olan “Dr. Jekyll ile Mr. Hyde” da Victoria devri İngilteresinde, Londralı bir avukatın eski dostu, nazik bir insan olan saygın hekim Dr. Henry Jekyll’in zaman zaman şehvet düşkünü bir canavara, demek ki Mr. Edward Hyde’a dönüşmesi olayını gözlemlemesi anlatılmaktadır. Roman zaten insanın doğasında bulunan kişilik farklılıklarının bir alegorisidir. Dr. Jekyll ile Mr. Hyde insan ruhundaki iki farklı kişiliğin; iyi ile kötünün çatışmasını anlatmaktadır.
Dr. Jekyll ofisinde yaptığı çalışmayla bir iksir bulur. Bunu içtiğinde ilk kişiliğiyle hiç ilgisi olmayan Mr. Hyde’de dönüşmektedir.
Dr. Jekyll kendi hazırladığı iksirle dönüşümü sağlamaktadır. Ama acaba Şizofreni hastalarında kişilik bölünmesini ne sağlamaktadır?…
Bunun nedenini bu günkü tıp, bilmediği pek çok konu yanında, bu ayrıntıyı da bilememektedir. Olay kalıcı olmayıp, gelip gitmeler söz konusu olduğundan, büyük olasılıkla nedeni beyinde bazı kimyasal değişimlerin oluşmasıdır. Bu kimyasal etkiler Dr. Jekyll’in iksiri gibi etki yaparak hastanın kişilik değiştirmesine neden olmaktadır?!… Ama söz konusu olan bu kimyasal etkilerin neler olduğunu, etki düzeneklerinin ne olduğunu bilemiyoruz.
Aslında bu günkü tıp Şizofreni hastalığının kendisinin de nedenini, bazı kuramlar (genler, beyin dokusu kaybı, kimyasalların etkileri) ileri sürülmesine karşın, kesinlikle bilmiyor. Bu yüzden onun bir belirtisi olan kişilik bölünmesi, bir ayrıntı olup, soldaki sıfırlar değerindedir.
O zaman bu hastalıkta, neden belli olmadığına göre, sağıtım (tedavi) nasıl yapılıyor?… Diye bir soru akla gelebilir.
Bunun sağıtımı tıpta her zaman işlerliği olan, ama bilimle hiç ilgileri olmayan “olsa, olsa” ile “deneme yanılma” yöntemleri kullanılmaktadır.
Nasıl olur?… Demeyin.
Aynı yöntemleri kanser sağıtımı için de kullanmıyor muyuz?… Çünkü kanserin de nedenini bilmiyoruz.
Ama abuk sabuk söylemlerin yer aldığı “Kanseri Yeneceğiz” reklamlarını televizyonlarda halka göstermekten çekinmiyoruz!…
Çok garip kişileriz vesselâm!!…
NOT – Yukardaki iki fotoğraf, Dr. Jekyll ile Mr. Hyde’ı bir filmde canlandıran (1941) Spencer Tracy‘nindir. Aktörün ne kadar başarılı olduğu resimlerden de anlaşılmaktadır (soldaki Dr. Jekyll, sağdaki Mr. Hyde). Siyah-beyaz çekilmiş olan bu filmde Tracy’ye Ingrid Bergman ile Lana Turner eşlik etmişlerdir.
