CERN’ ne karşı RHIC?!…

Screen shot 2010-03-07 at 1.00.11 PM.pngScreen shot 2010-03-07 at 1.01.11 PM.pngScreen shot 2010-03-07 at 1.02.30 PM.png

“Fiat lux !

Işık olsun!”

(Dünyanın yaratılması sırasındaki ilahi emir)

RHIC, Relativistic Heavy Ion Collider sözcüklerinin baş harflerinden oluşmuş bir sözcüktür. Görece ağır iyon çarpıştırıcısı anlamını taşır.

İlk kez 2000 yılında çalışmaya başlamış olan bu laboratuvar Upton, New York’ ta kuruludur. Brookhaven National Laboratory adını taşımaktadır. RHIC’ te brbirini kesen iki parçacık hızlandırıcı depolama halkası vardır. Bunlar hegzegonal biçiminde olup, çevreleri 3 834 m uzunluğundadır. Eğimli bölümlerinde depolanmış parçacıklar 1 740 süperkondüktif nobium-titanyum magnetleriyle saptırılmaktadır. dipol magnetler 3,45 T ile çalışmaktadır.

RHIC, 2009 da CERN tarafından LHC (büyük hadron çarpıştırıcısı) kuruluncaya kadar dünyanın en güçlü ağır-iyon çarpıştırıcısıydı.

2010 da RHIC fizikçileri, erken deneylerinde elde ettikleri ısı değerlerini yayınladılar. Bu değerler 7 trilyon Fahrenheit ya da 4 trilyon Kelvin’i geçmekte olup, altın iyonu çarpışmalarından elde edilmişti. Sonuçta akışkan benzeri kuark-gluon plazma elde edilmiştir.

CERN, birçok arızalar nedeniyle bir kaç kez durdurulan [*] ilk deneylerine başlamadan önce, burada yapılacak çalışmalar sonucu elli yıl içinde dünyayı yok edebilecek bir kara deliğin oluşabileceği endişesiyle bir çok fizikçi tarafından bu denemelere başlanmaması için dava açılmıştı. Ancak mahkeme deneylerin durdurulmaması yönünde karar vermişti.

Elbette aynı endişe RHIC için de olabilir. Fakat fizikçi Dmitri Kharzeev yazdığı bir dizi makaleyle, gerçek anlamda yıldız yutabilecek kapasitede bir karadeliğin RHIC deneylerinde meydana neden gelemiyeceğini etrafıyla anlatmıştır. Bu doğrultuda W. Busza, R.L. Jaffe, J. Sandweiss ile F. Wilczek‘ in düzenledikleri ayrıntılı bir rapor da vardır. Pratikte de, deneyler gerçekleştirildiği halde böyle bir karadeliğin varlığı görülmemiştir.

Büyük hadron çarpıştırıcısı 2009 yılında CERN tarafından gerçekleştirildiği halde, yukarda yazdığımız gibi, bazı arızalar nedeniyle deneylere geçilememiştir. Belki bu satırların yazıldığı sırada CERN de deneylere başlamış olabilir. Bu güne kadar böyle bir eylemden haber alınmış değildir.

Ama görünüşe göre bu yarışta ABD deki RHIC öne geçmiş görünüyor. Bunlar birbirine koşut çalışmalardır. Alınacak sonuçlar bütün dünyada paylaşılıp, yararlanılacak niteliktedir. Sonuç bildirilerini içeren yayınları beklememiz gerekiyor.

Ancak bu yayınlar bilimsel dergilerde, bilimsel makaleler biçiminde olmalıdır. Bu tür bilgiler gazete havadisi olma niteliğinde değildir. Çünkü ortalama kişilerin hem etrafile anlaması olanaksız, hem de, birer sansasyonel haber olmalarına karşın, bunu yayınlayan gazetecilerin genel bilgisi dışında kalan bilgilerdir. Bu yüzden bilgi kargaşasına neden olunabilir.

—————————————————–

[*] CERN de deneylerin yeniden başlayacağını bildiren gazete haberi :

CERN.jpg

EN SONUNDA CERN de BAŞARDI!!… Ama unutmayalım ki aynı deneyi 2000 li yılların başlarında ABD, Brookhaven National Laboratory de RHIC ile gerçekleştirmiştir.Dahası deney 2000 yılında gerçekleştiğine göre çalışmalar çok önce başlamış olmalıdır.

IMG.jpg

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>