“İnsanoğlu yaşamı boyunca kullandığı becerileri, belirli bilişsel süreçlerde kazandığı yetiler ile sağlar.”
Jean PİAGET (İsviçreli psikolog – Doğa bilimcisi)
İnsan belleğini yokladığında belli bir yaştan önceki anılarını ne kadar zorlansa da anımsayamaz. Bu yaş aralığı genelde 0 – 2 yaş aralığıdır.
Acaba bunun nedeni ne olabilir?…
Bilindiği gibi, ana rahmindeki embrioda en önde gelişen iki organ sistemi vardır. Bunlar sinir sistemi ile dolaşım sistemidir. Bunlar en erken gelişirler çünkü yaşamın anahtarı bunların elindedir. Öteki organ sistemleri daha sonra yaşam sahnesine gitiş yaparlar.
Sinir sistemi, daha doğru bir deyişle beyin, 0 – 2 taş aralığında olması gerekli olgunluğunun % 80 ini kazanır.
Daha ana rahmindeki gelişim düzeyi ile beyin ya da bellek belli bir olgunluğa erişmiştir ki, normal doğum yapan annelerin çocukları daha sonra dar boğazlı kazakları çıkarılırken yüksek düzeyde sıkıntı belirtisi gösterirler. Adeta bunakıma girerler. Sezaryen ameliyatıyla doğmuş çocuklarda bu gözlemnenmez. Bundan, normal doğum sırasınaki sıkıntıların çöcuk tarafından anımsandığını çıkarımsayabiliriz.
Bebek 0 – 2 yaş aralığında bazı olguları anımsayabildiğini, verdiği bazı tepkilerle de belli eder.
Bunlar daha o çağda beyinde bellek alt yapısını oluşturan anatomik ile fizyolojik gelişmenin olduğunu anlatır.
O halde genelde neden 0 – 2 yaş aralığında yaşanan deneyimler bir türlü bilinçlendirilemez?…
Bu noktada Harvard Üniversitesi Tıp Okulu psikiatri öğretim görevlilerinden Dr. Subimal Datta’nın araştırmalarından söz etmeden geçmek doğru olamaz. Dr. Datta’ın makaleleri akademik düzeyde olup, uzmanlar için yazılmıştır. Ama özetle şunları anlatmaktadır :
“Uyanık olduğumuz sırada elde edilen bilgiler, bir kitaplık kataloğu düzeniyle, kısa süreli (ya da işlevsel) belleğimize yerleştirilir.”
“Bunların asıl yerleri olan kalıcı belleğe, aynı düzenle geçirilmeleri REM uykusu sırasında olmaktadır. Bunların bir bölümü, bu sırada amygdalia’ daki duygusal belleğe, bir bölümü de hippocampus’ taki uzamsal belleğe, bir kitaplığın raflarına konulan kitapların düzeninde yerleştirilir”.
“İşte, REM uykusu, bu bilgi işleminin yapıldığı bir uyku dönemi olduğu için önemlidir”.
“Filozofça düşünülürse, yaşamımız öğrenmemize bağlıdır. Öğrenmeyi durdurduğumuzda ölürüz”. ( burada REM uykuları 10 gün süreyle önlenen farelerin öldüklerini anımsayalım).
Dr. Datta‘nın ortaya koyduğu bu kuram, düğümü çözecek gibi görünüy
2 yaş aralığındaki bebekte, belki uykunun REM dönemi gereği kadar uzun değildir?… Böylece bir zaman yetersizliği söz konusu olabilir. Eğer bu bilgi istifleme işleminde düşler bir önem taşıyorsa, bu dönemde düşler erginlerinki gibi karmaşık olmayıp “lucide” düşler olduğundan, sabit belleğe bilgi yerleşimi gereği gibi olmayabilir.
Belki de bu dönemde bebekte henüz EGO biçimlenmemiş olup, bebekte zihin katı tümüyle ID den oluştuğundan bilgi istifleme işlemi aksamakta olabilir.
Bebeğin, tümceler kurarak, konuşmaya başlaması da 2 yaş dolaylarında gerçekleşir. Çünkü dil de tümüyle belleğe bağlı olarak gelişir. Kalıcı bellekte gerekli bilgi yoksa ya da eksikse, bebek işittiği sözcükleri anımsayarak, onları bir araya getirip tümceler kurma olanağından yoksun olacaktır. Bu da konuşabilmesini önler. Bebek başlangıçta yalnız sesli harfleri, daha sonra bir yaşında bunlara sessiz harfleri katarak bazı sesler çıkarır. Bunların bazıları anlam taşıyabilir (anne, dede, baba gibi).
—————————————————
İlgili Makaleler :
Subimal Datta *, Subhash Saha, Sarah L. Prutzman, Olivia J. Mullins, Vijayakumar Mavanji : Pontine-wave generator activation-dependent memory processing of avoidance learning involves the dorsal hippocampus in the rat. Journal of Neuroscience Research Volume 80, Issue 5 , Pages 727 – 737.
Datta S. PGO wave generation: Mechanism and functional significance, in Rapid Eye Movement Sleep (B.N. Mallick and S. Inoue, eds.), Narosa Publishing House, 91-106 pg (1999).
Datta S. : PGO wave generation: Mechanism and functional significance, in Rapid Eye Movement Sleep (B.N. Mallick and S. Inoue, eds.), Narosa Publishing House, 91-106 pg (1999).
Datta S and Siwek DF. : Excitation of the brainstem pedunculopontine tegmentum choli-nergic cells induces wakefulness and REM sleep. J. Neurophysiol. 1997; 77:2975-2988.
Datta S and Hobson JA. : Neuronal activity in the caudo-lateral peribrachial pons: relationship to PGO waves and rapid eye movements. J. Neurophysiol. 1994; 71:95-109.
Datta S. : Cellular basis of pontine ponto-geniculo-occipital wave generation and modulation. Cellular and Molecular Neurobiology 1997; 17: 341-65.
Subimal Datta, Vijayakumar Mavanji, Jagadish Ulloor, and Elissa H. Patterson Activation of Phasic Pontine-Wave Generator Prevents Rapid Eye Movement Sleep Deprivation-Induced Learning Impairment in the Rat: A Mechanism for Sleep-Dependent Plasticity. The Journal of Neuroscience, February 11, 2004, 24(6):1416-1427; doi:10.1523/JNEUROSCI.4111-03.2004
Subimal Datta,* Subhash Saha, Sarah L. Prutzman, Olivia J. Mullins, and Vijayakumar Mavanji : Pontine-Wave Generator Activation-Dependent Memory Processing of Avoidance Learning Involves the Dorsal Hippocampus in the Rat. J Neurosci Res. 2005 June 1; 80(5): 727–737
Subimal Datta, Elissa H. Patterson and Donald F. Siwek : Brainstem Afferents of the Cholinoceptive Pontine Wave Generation Sites in the Rat Sleep. Research Online 2(3): 79-82, 1999.
Subimal Datta *, Subhash Saha, Sarah L. Prutzman, Olivia J. Mullins, Vijayakumar Mavanji : Pontine-wave generator activation-dependent memory processing of avoidance learning involves the dorsal hippocampus in the rat. Journal of Neuroscience Research Volume 80, Issue 5 , Pages 727 – 737.
çok yararlı bir yazı, teşekkürler