TÜRK TARİH KURUMU, Kuruluş Aşaması ile Görevleri…

“Bilgili olduğumuz oranda özgür oluruz.”
SOKRATES

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Anayasamızın 134. maddesi gereğince 2876 sayılı kanunla 17.08.1983 tarihinde kurulmuştur.

Anayasa Maddesi:
Madde 134: Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla; Atatürk’ün manevî himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Başbakanlığa bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzel kişiliğine sahip “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur.
Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu için Atatürk’ün vasiyetnamesinde belirtilen malî menfaatler saklı olup kendilerine tahsis edilir.

Türk Tarih Kurumu, ilk kez Büyük Atatürk’ün buyrukları ile 1930 yılı Nisan’ında Türk Ocağı Merkez Heyetine bağlı “Türk Ocağı Türk Tarihi Tetkik Encümeni” adı altında 16 üye ile kurulmuştur.

Atatürk’ün kurucusu ile koruyucu başkanı olduğu Türk Tarih Kurumunun amacı, Türk tarihi ile Türkiye tarihini, bunlarla ilgili konuları incelemek, elde edilen sonuçları her türlü yollarla yaymaktır.

Türk Ocaklarının kapanması üzerine 15 Nisan 1931′de, üyeleri Cemiyetler Kanununa göre İçişleri Bakanlığına başvururak “Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti” adı altında bir dernek kurmuşlar, dil devriminden sonra derneğin adı Atatürk tarafından 1935 yılında “Türk Tarih Kurumu”na çevrilmiştir.
Kurum, yeni buluşlar ile bilimsel konuları tartışmak üzere geleneksel hale gelen, günümüze dek aralıklarla toplanan Türk Tarih Kongreleri düzenlemektedir. İlk iki kongre Atatürk’ün koruyucu başkanlığında yapılmış, kongreleri kendileri bizzat izlemişlerdir.

I. Türk Tarih Kongresi, 2-11 Temmuz 1932 tarihlerinde Ankara Halkevinde yapılmıştır. Amacı, yeni tarih görüşü ile tarih öğretiminde tutulacak yolun öğretmenler ile kamu oyuna anlatılması idi.

20-25 Eylül 1937 yılında Dolmabahçe’de yapılan II.Kongre, uluslararası nitelik kazanmış, yabancı bilim adamları da bu kongreye katılmışlardır. Bu kongre, Türk tarihinin açıklanması ile belgelenmesi amacını gütmüştür.

Bakanlar Kurulu’nun 21.10.1940 tarih, 2/14556 sayılı kararnamesi ile kamu yararına çalışan dernekler arasına alınan Türk Tarih Kurumu, 11.8.1983 tarih, 2876 sayılı kanunla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı, tüzel kişiliğe sahip bir kamu kuruluşu olmuştur.

Türk Tarih Kurumu, birçok uluslararası bilim kuruluşuna üyedir. Uuslararası Akademiler Birliğinin Türkiye üyesidir.

Amaç ve Görevleri :
Atatürk’ün emir ile isteği üzerine, yüksek koruyuculuğu altında kurulmuş olan Türk Tarih Kurumu; Türk tarihi ile Türkiye tarihini, bunlarla ilgili konuları, Türklerin uygarlığa hizmetlerini bilimsel yoldan incelemek, araştırmak, tanıtmak, yaymak, yayımlar yapmak ile bunlara dayanarakda Türk tarihini, Türkiye tarihini yazmak amacı ile 2876 Sayılı Kanunla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’na bağlı, tüzel kişiliğe sahip bir kamu kuruluşudur.

2876 Sayılı Kanuna göre Türk Tarih Kurumu’nun görevleri :
1. Türk tarihi ile Türkiye tarihinin kaynaklarını araştırmak, incelemek, bu konularla ilgili bilimsel değerdeki araştırmaları yapıtları yayımlamak,

2. Türk ile Türkiye tarihine ilişkin kaynakları toplamak, incelemek, gerekli görülenleri Türkçeye çevirmek, yaymak, yayımlamak,

3. Türk ve Türkiye tarihini aydınlatmaya yarayacak belge ve malzemeyi toplamak, arşiv ile dokümantasyon merkezleri kurmak niteliği belirlenen belge ile malzemeyi elde etmek için gerekli araştırmaları, incelemeleri, kazıları yapmak, yaptırmak,

4. (1), (2) ile (3) bendlerinde belirlenen kaynaklara dayanarak Türk ile Türkiye tarihini yazmak, yayımlamak,

5. Yeni buluşlar ile bilimsel konuları yaymak, tanıtmak üzere bilimsel toplantılar yapmak, kongreler, sergiler ile geziler düzenlemek,

6. Millî varlığımızın devamında temel öğeleri biri olan tarih sevgisini ile bilincini kökleştirecek, yaygın hale getirecek, tarihi araştırmaları ile çalışmaları özendirecek, destekleyecek her türlü tönlemi almak, gerekli çalışma plân ile programlarını yapmak,

7. Amaç ile görevleriyle ilgili olarak yurt içinde, yurt dışında Türk ile Türkiye tarihi üzerinde çalışan, araştırma, yayınlar yapan kurum, kuruluş ile araştırma merkezleri ile, arşivlerle işbirliğinde bulunmak, kitap, yayın ile orijinallerinden çoğaltılmış belge değiş-tokuşu yapmak,

8. Yüksek Kurulun onayı ile yerli ya da yabancı bilimsel kuruluşlara üye olmak, temsilci göndermek, kongrelere katılmak, bu kuruluşlarla ortak araştırmalar ile çalışmalar yapmak,

9. Yüksek Kurulun, Yüksek Kurumun, ayrıca 2876 Sayılı Kanunun verdiği öteki görevleri yerine getirmek.