“Bir ressam resimlerini kanava üstünde gerçekleştirir. Fakat müzikçiler resimlerini sesizlik üstüne çizerler.”
Leopold STOKOWSKI
Johann Strauss II, (Johann Sebastian Strauß, Johann Sebastian Strauss, Johann Strauss, Jr., ya da Johann Strauss the Younger) (25 Ekim 1825, Viyana – 3 Haziran 1899, Viyana) , 19. yüzyıl Avusturyalı Klasik Batı Müziği Bestecisi. Vals Kralı olarak ün yapmıştır.
Yaşamı ile çalışmaları:
Müzisyen bir ailenin beş çocuğunun en büyüğü olarak 25 Ekim1825’te Viyana’da dünyaya geldi. Baba Johann Strauss, ülkesinde valsleri ile ün yapmış saygın bir besteci, orkestra şefidir. Tüm Avrupa’da vals tutkusunun bir hastalık gibi yayılmasına öncülük eden baba Johann Strauss, oğullarının müzikle ilgilenmesini engellemeye çalıştıysa da 3 oğlu başarılı müzisyenler oldular : Johan Jr. (1825-1899) , Josef (1827 -1870) , Eduard (1835-1916) .
Annesi Anne, ilk kemanını alarak Johann’ı müzisyen olmaya yüreklendirmişti. Johann, babasından gizli olarak keman çalıştı. İlk valsini 6 yaşında besteledi. Bu eseri 15 yaşında iken seslendirildi.
1841 yılında Polytechnic okuluna girdiyse de muhasebe konularına ilgisi yoktu. Bu yüzden 2 yıl sonra «uygunsuz davranışları» nedeniyle okuldan atıldı. 1842’de babasının evi terk etmesi üzerine tümüyle müziğe yönelen genç Strauss, aileyi geçindirme yükünü üstlenmişti. Strauss, sahneye çıkmak için Viyana otoritelerinden izin aldıktan sonra küçük bir orkestra kurdu. İlk konserini 1844’de 19 yaşında iken verdi. Bu konserde tam 19 kez sahneye çağrıldı. Oğul Strauss’un müzik dünyasına girmesi ile baba-oğul birbirine rakip duruma geldiler. Beş yıl boyunca Viyana dans dünyasını yan yana yönettiler.
Genç Strauss, 1849’da babasının ölümü üzerine kendi orkestrası ile babasınınkini birleştirdi. Çoğu zaman aynı gecede birkaç balo salonu ile lokantada çalışan Strauss, bir gösteriden diğerine koşturup durduğu çok yoğun bir tempo ile çalıştı. Bu yoğun çalışma temposu sağlığını bozduğu için 1853’de çalışmalarına 6 ay kadar ara vermek zorunda kaldı. Bu dönemde karlı konser turnelerini hükümsüz bırakmamak için mimar olan kardeşi Josef’i kendisi yerine konserlere göndermeye başladı. Aynı zamanda yetenekli bir müzisyen olan kardeşinin bu işteki başarısı üzerine, Johann Strauss, bir daha yurtdışı turnelerine gözü arkada kalmadan gitmeye başladı.
Johann Strauss II, ilk evliliğini 1862’de şarkıcı Jetty Treffz ile yaptı. Onun menajerliğini yapan eşi, kendisini beste yapmaya yönlendirdi. En ünlü eseri Mavi Tuna, aslında koro için yazılmış bir valsti. Viyana Erkek Korosu’nun şefinden aldığı sipariş üzerine kendisine verilen şiiri besteleyen Strauss’un eseri koro tarafından seslendirildiğinde besteci umduğu başarıyı bulamadı ancak şiiri atıp eseri yeniden orkestra için düzenlediğinde eser büyük yankı uyandırdı, 400 valsi arasında en ünlüsü olan Mavi Tuna Valsi böylece dünyaya geldi. Strauss’un valsleri Johannes Brahms, Richard Wagner gibi müzisyenlerin de hayranlığını kazanmıştı.
1870’de kardeşi Josef öldü. Polonya turnesi sırasında orkestra yönetirken sahnede düşerek kendini kaybeden, apar topar eve getirilen Josef’in, bir gece, kendilerine müzik yapmasını isteyen sarhoş Rus askerleri tarafından uyandırılıp, bu isteklerini reddettiği için dövülerek öldürüldüğü savı öne sürülür. Strauss, kardeşinin ölümünden sonra uzun süre kendine gelememiştir.
1871’de operetler bestelemeye başlayan Struss, ilk başarılı çıkışını Kırk Haramiler ile Binbir Gece Masalları adlı opereti ile yaptı. 1874’de en ünlü opereti Yarasa’yı besteledi. İlk gösterimi başarısız olsa da Mavi Tuna ile Yarasa onun ününün Avrupa sınırlarını aşmasını sağlayacak olan eserleridir. Strauss, Amerikan Bağımsızlık Bildrigesi’nin yayınlanmasının 100. yılı nedeniyle bir davet alınca 1876’da ABD’ye giderek binden fazla konser verdi.
Johan Strauss II, 1878’de ise eşi Jetty’yi bir kalp krizi yüzünden aniden kaybetti. Bu ölüm üzerine çok sarsılan, eşinin cenazesine de katılamayan Strauss, yaşamını yalnız sürdüremeyeceğini hissederek Jetty’nin ölümünden 50 gün sonra kendisinden 25 yaş küçük, «Lilly» adıyla tanınan şarkıcı-oyuncu Angelica Dittrich ile evlendi. Bu evlilik, 4 yıl sonra eşinin evi terk etmesi ile son buldu. Adele Deutsch hayatına girdi.
Angelica ile boşanması kilise tarafından onaylanmadığı için evlenemedilerse de Adele, Strauss’un evine yerleşerek Jetty’nin ölümünden sonra doğan boşluğu doldurdu. Yasal olarak evlenmeleri ancak 1887’de gerçekleşti. Strauss, Venedik’te Bir Gece, Çingene Baron, Viyana Kanı operetlerini Angelica ile birlikteliği sırasında besteledi. Daha sonra yeniden valslere dönerek en güzel valslerinden birisi olan İmparator Valsi’ni besteledi.
1899’da bir soğuk algınlığı ile yatağa düşen Strauss, 3 Haziran 1899’da hayatını kaybetti. Viyana’da Johannes Brahms, Franz Schubert ile Ludwig van Beethoven’in yanına gömüldü.
Ölümünden sonra:
Strauss ailesininn eserlerinin orijinal el yazmalarını 1907’de en küçük kardeş Eduard Strauss Viyana’da bir arkadaşının mobilya fabrikasında yakmıştır. Ancak yapıtlar, dünyadaki Johann Strauss topluluklarınca bir araya getirilmiştir.
Strauss’un müziği her yıl, Viyana Filarmoni Orkestrası’nın ünlü yeni yıl konserinde çalınmaktadır. Bu görenek, 1929’da Viyana Devlet Orkestrası ile özel bir Strauss programı yapan Avusturyalı orkestra şefi Clemens Krauss’un çabaları ile gelişmiş olup, 1941’en beri aralıksız süregelmektedir.
Avusturyalı kemancı-şef Willi Boskovsky, Strauss ailesinin «Vorgeiger» denilen, dans müziği uygularken keman çalarak orkestra yönetme biçimini sürdürmüştür. Herbert von Karajan ile Riccardo Mutti öteki ünlü Strauss yorumcusu şeflerdendir.
Yapıtları :
Operetler
▪ Indigo und die vierzig Räuber Indigo and the Forty Thieves (1871)
▪ Der Karneval in Rom The Carnival in Rome (1873)
▪ Die Fledermaus The Bat (1874)
▪ Cagliostro in Wien Cagliostro in Vienna (1875)
▪ Prinz Methusalem Prince Methusalem (1877)
▪ Blindekuh Blind Man’s Buff (1878)
▪ Das Spitzentuch der Königin The Queen’s Lace Handkerchief (1880)
▪ Der lustige Krieg The Merry War (1881)
▪ Eine Nacht in Venedig A Night in Venice (1883)
▪ Der Zigeunerbaron The Gypsy Baron (1885)
▪ Simplicius (1887)
▪ Fürstin Ninetta Princess Ninetta (1893)
▪ Jabuka — Das Apfelfest Apple festival (1894)
▪ Waldmeister Woodruff (1895)
▪ Die Göttin der Vernunft The Goddess of Reason (1897)
▪ Wiener Blut (1899)
▪ Casanova (premiered in 1928, music arranged by Ralph Benatzky)
Opera
▪ Ritter Pásmán Knight Pásmán (1892)
Bale
▪ Aschenbrödel Cinderella (1899)
Valsler
▪ Sinngedichte op. 1 Epigrams (1844)
▪ Gunstwerber op. 4 Favour Solicitor (1844)
▪ Faschingslieder op. 11 Carnival Songs (1846)
▪ Jugendträume op. 12 Youthful Dreams (1846)
▪ Sträußchen op. 15 Bouquets (1846)
▪ Sängerfahrten op. 41 Singers’ Journeys (1847)
▪ Klange aus der Walachei op. 50 Echoes from Walachia (1850)
▪ Freiheitslieder op. 52
▪ Burschenlieder op. 55
▪ Frohsinns-Spenden op. 73 Gifts of Cheerfulness (1850)
▪ Lava-Ströme op. 74 Streams of Lava (1850)
▪ Rhadamantus-Klänge op. 94 Echoes of Rhadamantus (1851)
▪ Idyllen op. 95 Idylls (1851)
▪ Mephistos Höllenrufe op. 101 Cries of Mephistopheles from Hell (1851)
▪ Liebeslieder op. 114 Lovesongs (1852)
▪ Phönix-Schwingen op. 125 Wings of the Phoenix (1853)
▪ Schneeglöckchen op. 143 Snowdrops (1854)
▪ Novellen op. 146 Legal Amendments (1854)
▪ Nachtfalter op. 157 Moths (1855)
▪ Glossen op. 163 Marginal Notes (1855)
▪ Man lebt nur einmal! op. 167 You Only Live Once! (1855)
▪ Abschieds-Rufe op. 179 Cries of Farewell (1856)
▪ Grossfürsten Alexandra-Walzer op.181 Grand Duchess Alexandra (1856)
▪ Phanomene op. 193 Phenomena (1857)
▪ Abschied von St. Petersburg op. 210 Farewell to Saint Petersburg (1858)
▪ Hell und Voll op. 216 Bright and Full (1859)
▪ Promotionen op. 221 Graduations (1859)
▪ Accelerationen op. 234 Accelerations (1860)
▪ Immer heiterer op. 235 More and More Cheerful (1860)
▪ Grillenbanner op. 247 Banisher of Gloom (1861)
▪ Klangfiguren op. 251 (1861)
▪ Dividenden op. 252 Dividends
▪ Patronessen op. 264 Patronesses (1862)
▪ Karnevalsbotschafter op. 270 Carnival Ambassador (1862)
▪ Leitartikel op. 273 Leading Article (1863)
▪ Morgenblätter op. 279 Morning Journals (1863)
▪ Studentenlust op. 285 Students’ Joy (1864)
▪ Aus den Bergen op. 292 From the Mountains (1864)
▪ Feuilleton op. 293 (1865)
▪ Bürgersinn op. 295 Citizen Spirit (1865)
▪ Flugschriften op. 300 Pamphlets (1865)
▪ Wiener Bonbons op. 307 Viennese Sweets (1866)
▪ Feenmärchen op. 312 Fairytales (1866)
▪ An der schönen blauen Donau op. 314 On the Beautiful Blue Danube (1867)
▪ Künstlerleben op. 316 Artists’ Life (1867)
▪ Telegramme op. 318 Telegrams (1867)
▪ Die Publicisten op. 321 The Publicists (1868)
▪ G’schichten aus dem Wienerwald Tales from the Vienna Woods op. 325 (1868),
▪ Illustrationen op. 331 Illustrations (1869)
▪ Wein, Weib und Gesang op. 333 Wine, Women and Song (1869)
▪ Freuet Euch des Lebens op. 340 Enjoy Life (1870)
▪ Neu Wien op. 342 New Vienna (1870)
▪ Tausend und eine Nacht op. 346 Thousand and One Nights (1871)
▪ Wiener Blut (waltz) op. 354 Viennese Blood (1873)
▪ Carnevalsbilder op. 357 Carnival Pictures (1873)
▪ Bei uns Z’haus op. 361 At Home (1873)
▪ Wo die Zitronen blühen op. 364 Where the Lemons Blossom (1874)
▪ Du und du from Die Fledermaus op. 367 You and you (1874)
▪ Cagliostro-Walzer op. 370 (1875)
▪ O schöner Mai! op. 375 Oh Lovely May! (1877)
▪ Rosen aus dem Süden op. 388 Roses from the South (1880)
▪ Nordseebilder op. 390 North Sea Pictures (1880)
▪ Kuss-Walzer op. 400 Kiss Waltz (1881)
▪ Frühlingsstimmen op. 410 Voices of Spring (1883)
▪ Lagunen-Walzer op. 411 Lagoon Waltz (1883)
▪ Schatz-Walzer op. 418 Treasure Waltz (1885)
▪ Wiener Frauen op. 423 Viennese Ladies (1886)
▪ Donauweibchen op. 427 Danube Maiden (1887)
▪ Kaiser-Jubiläum-Jubelwalzer op. 434 Emperor Jubilation (1888)
▪ Kaiser-Walzer op. 437 Emperor Waltz (1888)
▪ Rathausball-Tänze op. 438 City Hall Ball (1890)
▪ Gross-Wien op. 440 Great Vienna (1891)
▪ Seid umschlungen, Millionen! op. 443 Be Embraced, You Millions! (1892)
▪ Klug Gretelein op. 462 Clever Gretel (1895)
▪ Trau, Schau, Wem! op. 463 Take Care in Whom You Trust! (1895)
▪ Farewell to America o. op.
Polkalar
▪ Herzenslust op. 3 Heart’s Content
▪ Explosions-Polka op. 43
▪ Harmonie Polka op. 106
▪ Annen op. 117 (1852) Anna
▪ Veilchen op. 132 Violets
▪ Aurora op. 165
▪ Champagne-Polka op. 211
▪ Tritsch-Tratsch-Polka op. 214 (1858) Chit-chat
▪ Maskenzug op. 240 Masked Ball
▪ Perpetuum Mobile op. 257
▪ Demolirer Polka-française op. 269 Demolition Men (1862)
▪ Vergnügungszug op. 281 Journey Train (1864)
▪ S gibt nur a Kaiserstadt,’s gibt nur a Wien! op. 291 Only one Imperial City, one Vienna
▪ Kreuzfidel op. 301 Cross-Fiddling
▪ Lob der Frauen Polka-mazurka op. 315 Praise of Women
▪ Postillon D’Amour Polka-française op. 317 (1867)
▪ Leichtes Blut Galop op. 319 Light Blood (1867)
▪ Figaro-Polka op. 320
▪ Stadt und Land Polka-mazurka op. 322 Town and Country
▪ Ein Herz, ein Sinn! Polka-mazurka op. 323 One Heart, One Mind!
▪ Unter Donner und Blitz op. 324 Thunder & Lightning (1868)
▪ Freikugeln op. 326 Free-shooter (1868)
▪ Fata Morgana Polka-mazurka op. 330
▪ Éljen a Magyar! polka schnell op. 332 Long live the Magyar!
▪ Im Krapfenwald’l Polka-française op. 336 In Krapfen’s Woods
▪ Im Sturmschritt op. 348 At the Double!
▪ Die Bajadere op. 351 The Bayadere
▪ Vom Donaustrande op. 358 By the Danube’s Shores
▪ Bitte schön! Polka-française op. 372 If You Please! (1875)
▪ Auf der Jagd! op.373 On the Hunt! (1875)
▪ Banditen-Galopp op. 378 Bandits’ Galop (1877)
▪ Waldine op. 385 (1879)
▪ Neue Pizzicato Polka op. 449 New Pizzicato Polka
▪ Klipp-Klapp Galopp op. 466
Marşlar
▪ Patrioten op. 8 (1845)
▪ Austria op.20 (1846)
▪ Fest op. 49 (1847)
▪ Revolutions-Marsch op. 54 (1848)
▪ Studenten-Marsch Students’ March op. 56 (1848)
▪ Brünner Nationalgarde, op. 58 Brno National Guard (1848)
▪ Kaiser Franz Josef op. 67 Emperor Francis Joseph (1849)
▪ Triumph op. 69 (1850)
▪ Wiener Garnison op. 77 Viennese Garrison (1850)
▪ Ottinger Reiter op. 83 (1850)
▪ Kaiser-Jäger op. 93 (1851)
▪ Viribus unitis op. 96 “With United Strength” (1851)
▪ Grossfürsten op. 107 (1852)
▪ Sachsen-Kürassier op. 113 Saxon-Cuirassiers (1852)
▪ Wiener Jubel-Gruss op. 115 Viennese Joyful Greetings (1852)
▪ Kaiser-Franz-Josef-Rettungs-Jubel Op.126 Joy at Deliverance of Emperor Franz Josef (1853)
▪ Caroussel op.133 Carousel (1853)
▪ Kron op.139 (1853)
▪ Erzherzog Wilhelm Genesungs op.149 (1854)
▪ Napoleon op.156 (1854)
▪ Alliance (musical work) op. 158 (1854)
▪ Krönungs op.183 Coronation (1856)
▪ Fürst Bariatinsky op.212 (1858)
▪ Deutscher Kriegermarsch op.284 (1864)
▪ Verbrüderungs op.287 Fraternization (1864)
▪ Persischer Marsch op.289 Persian March (1864)
▪ Ägyptischer op.335 Egyptian March (1869)
▪ Indigo-Marsch op.339 (from Indigo und die vierzig Rauber)
▪ Hoch Osterreich! op.371 Hail Austria (from Cagliostro in Wien)
▪ Jubelfest op.396 Jubilee Festival (1881)
▪ Der Lustige Krieg op.397 (1882)
▪ Matador op.406 (on Themes from Das Spitzentuch der Königin) (1883)
▪ Habsburg Hoch! op. 408 Hail Habsburg (1882)
▪ Russischer Marsch op.426 Russian March (1886)
▪ Reiter op.428 (from Simplicius) (1888)
▪ Spanischer Marsch op.433 Spanish March (1888)
▪ Fest op.452 Festival (1893)
▪ Živio! op.456 Your Health (1894)
▪ Es war so wunderschön op.467 It Was So Wonderful (from Waldmeister) (1896)
▪ Deutschmeister Jubiläums op.470 (1896)
▪ Auf’s Korn! op.478 Take Aim! (1898)
Kadriller
▪ Debut-Quadrille op. 2 (1844)
▪ Le beau Monde op. 199 Fashionable Society (1857)
▪ Indigo-Quadrille op. 344 (1871)
▪ Cagliostro-Quadrille op. 369 (1875)
