“Sigara içmeyi terketmek çok kolaydır, ben yüzlerce kez terkettim.”
Mark TWAIN (Samuel Langhorne Clemens)
Bu konuya daha önce de bir makalemizde değinmiştik. Fakat o makalenin gözden kaçtığğına inandığımız için aynı konuyu tekrar ele alyoruz.
Genel kanıya göre insanların sigaraya başlama ya da bırakmayı geri çevirme nedenleri çok açık değildir. Sigara içen bazı kişiler, özellikle sabah uyanmak ya da diğer zamanlarda uyanık kalmak için (örnekse, araba kullanırken) sigaralarının kendilerine enerji verdiğini bildirmektedirler. Nikotin, adrenalin benzeri bir etkiyle uyarıcı olarak iş görür. Örnekse, sigara içerken kalp atışınız hızlanır, kan basıncınız artar.
Yukarda tütün içme alışkanlığı için söylenenlere karşın, sigara ya da tütün içme alışkanlığı, yalnız başına basit bir nikotin bağımlılığı değildir. Öyle olsaydı tütün içmeyi bırakmak çok kolaylaşırdı.
Bu konuda şöyle diyenler çıkmıştır :
● Sigara içme alışkanlığı, bir madde bağımlığı değildir; sigara içme alışkanlığı, psikolojik bir bağımlılıktır.
● Sigara içmeyi tetikleyen öğe, bilinçdışı güncel kaygıdır.
● Sigara içmek, bilinçdışı özgün bir mazoşist edimdir.
● Sigarayı bırakmak iradeden ziyade bilinçdışı dünyamızı ikna etmekle gerçekleşir.
● Sigara içmenin bilinçdışı dünyaya kadar uzanan köklü bir nedeni vardır.”
Bu sözler bir bakıma sigara alışkanlığı altında yatan asıl nedeni açıklamaya en yakın anlatımlardır.
Sigarayı bıraktırabilmek için, aralarında hipnoz ile nikotinle ilgili aşı uygulaması (İsveç) da bulunan bir çok yöntem gündeme getirilmiştir. Ne var ki bu yöntemlerin uygulanmasıyla elde edilen başarı oranı % 25 i geçememiştir. Bu da eldeki yöntemlerin hiç birinnin istenilen sonucu vermediğini açıkça gösterir.
Sigara içen bazı kişiler, gerilim altında olduklarında sigaranın kendilerini yatıştırdığını anlatmaktadırlar. Bir dayanak olarak sigara, sinirli olduklarında ellerine oyalanacakları bir şey verir; ilgilerini başka birşeye yöneltmelerine neden olur. Dahası bir güvenlik hissi verir.
Bu sözler bize neyi çağrıştırmalıdır?…
Bebekllik çağının bir davranışını. Değil mi?…
Bundan, sigara içme alışkanlığının bir “ORAL ÇAĞ FİKZASYONU” (*) olarak karşımıza çıktığını hemen anlama olanağı vardır. Demek ki bebeklikte, meme emme çağında ağız yoluyla haz alma dönemine çakılıp kalmış kişiler ile sonradan bir bahane ile blinç altına yerleşmiş bu haz alma yolunu tekrar anımsayanlarda başlayan bir bağımlılık türüdür sigara alışkanlığı… Emziğe bağımlılık hali diye de tanımlanabilir. Bu durumuyla bir zihin arızası olduğu için terk edilmesi çok zor olan bir alışkanlık, bir zihinsel hastalık durumundadır.
Nikotine olan bağımlılık, bunun yanında “hiç” denebilecek bir değerde kalır.
Bebeklik döneminde uzun süre emzik ya da biberon kullanmış olanların erginlik çağında kolaylıkla sürüklenebilecekleri bir bağımlılık biçimidir, denebilir.
Çoğunluk işin bu yönünü hiç aklına getirmediği için, tütün içme alışkanlığını bıraktırmak için çeşitli yöntemler geliştirilmiş, hala da bu geliştirme sürdürülmektedir. Bu konunun önünü almak için, bu gün yapıldığı gibi, bir takım yasaklar getirme de bir işe yaramaz. Bu akıl hastalıklarına yasak koymakla eşdeğer bir davranış olup, akılla, mantıkla ne kadar bağdaşabileceği konusu tartışmaya açıktır..
Oysa tütün tiryakilerini bu alışkanlıklarından kurtarmak için, kendilerinin de istekli olması koşuluyla, psikiatrik sağıtma yöntemlerinden birini kullanmak kesinlikle gereklidir!… Tersi durumda bu günlerde yaşanan başarısızlık sürüp gider. Öyle ki, yukarıda Mark Twain’in özdeyişiyle anlatmak istediği manzara yinelenip dururacaktır…
————————————————————————-
(*) “Oral dönemde başlıca haz kaynağı ağızdan besin almaktır. Bu dönemdeki iki etkinlik türü yani ağıza alma ile ısırma, sonraları gelişecek karakter özelliklerine ilk örnek (prototip) olur. Ağızın dolmasından ötürü duyulan haz daha sonraları bilgi ya da eşya edinmeden sağlanan doyumla yer değiştirebilir. Isırma ile oral saldırganlığın yerini alay etme ile tartışmaya eğilim alabilir. “(S. Freud)
