BALIK ÇİFTLİKLERİ…..

266162.jpg

“Yanlış tanı, yanlış sağıtımla sonlanır.”

Uzunca bir sürdir Türkiyede, öteki hayvan çiftlikleri gibi balık çiftlikleri de kurulmuş bulunuyor. Bunlar hem karada havuzlarda, hem de denizde ağdan kafesler yaparak eylemlerini sürdürüyorlar. Çoğunluğu Bodrum ilçesi kıyılarında olan bu denizde kurulu balık çiftlikleri, körfezler içinde kıyılara çok yakın olarak yerleştirilmiş bulunuyor (yukardaki fotoğraf). Bu yüzden de özellikle turizm kesiminden yeğin eleştiriler alınıyor.

Balık çiftlikleri her ne kadar tarım amaçlı gibi algılanabilirse de, tavuk çiftlikleri gibi birer endüstri görünümündedirler. Bunların ekonomiye katkıları oldukça büyüktür.

1999 yılı sonu itibarı ile Türkiye’de ağ kafeslerde deniz balığı yetiştiren 324 adet çiftlik bulunuyor. Bu çifliklerin (Çoğunluğu Bodrum’da olmak üzere) 176’sı Muğla ilinde bulunuyor. Yıllık üretimi 13 bin ton dolayında olan 1999 yılında yaklaşık 179 Trilyon TL’si boyutlarında bir ekonomik değeri anlatmaktadır. (1999 ortalama döviz kuru ile yaklaşık 425 milyon dolar) Bu sektör 1999 yılında yaklaşık 38 milyon dolarlık dış satım yapmış bulunuyor.

Muğla Kültür Balıkçıları Derneği verilerine göre de Türkiye’de üretilen su ürünlerinin yüzde 22′si kültür yolu ile üretiliyor. Kültür balıkçılığında üretim niceliği 118 bin ton düzeyinde. Deniz ile iç su içinde olarak toplam çiflik sayısı 1.470 iken, denizlerde ise 311 tane çiftlik var. Sektörün yavru ihtiyacı kuluçhanelerden karşılanıyor. Şu anda 20 tane kuluçkahaneden 220 milyon yavru elde ediliyor. Sektörde 1 milyar dolarlık sabit yatırım bulunurken 500 milyon dolar üzerinde canlı balık değeri ile 400 milyon dolara yaklaşan dış-satım boyutu bulunuyor. Kıyılardan taşınma sürecinin çok kısa sürede tamamlanacağını belirten derneğe göre sektörün sorunlarının giderilmesi durumunda üretimin kısa zamanda 200 bin tona, uzun sürede 600 bin tona çıkarılacak. dış-satım değeri de 1 milyar doları aşabilecek.

Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Türkiye’deki 245 balık çiftliğinin denizde geri dönüşümü olmayacak şekilde kirliliğe yol açmadığını savundu. Eker “Balık çiftliklerinden sadece yem ve dışkı bırakılmakta. Bunlar organik kökenlidir” dedi. 

Bazıları turistik kuruluşlarla burun buruna eylem gösteren balık çiftlikleri, geçen yaz boyunca tartışma konusu olmuştu. Tarım Bakanı Eker ise CHP Milletvekili Enver Öktem, AKP Milletvekili Gürsoy Erol ile bağımsız milletvekili Zülfü Livaneli’nin kıyıları kirlettiği savında bulunulan balık çiftlikleriyle ilgili soru önergelerini yanıtladı.

Eker, üç milletvekilinin sorularına özetle şöyle karşılık verdi: “Denizlerde ağ kafeslerde yetiştiricilik yapan Antalya, Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Edirne, Hatay, İzmir, Mersin, Muğla, Ordu, Rize ve Trabzon’da toplam 245 işletme var. Bunların tümü Su Ürünleri Yetiştiricilik Yönetmeliği uyarınca faaliyet gösteren yasal işletmelerdir. Denizlerimizde üretim kapasitesi 250 ton/yıl altında olan işletmelerin başvuruları kabul edilmeyip, onaylanacak projelerde ÇED belgesi istenmektedir. Son yıllarda kurulan işletmelerin tamamı, açık deniz (off-shore) tipi işletmelerdir. Balık çiftliklerinin kıyıdan 1 mil açıkta bulunmasına ilişkin bir hüküm yok. Böyle bir şartın uygulaması pratikte mümkün değil. Balık çiftliklerinin çevresel etkilerine yönelik üniversitelerle birlikte yürütülen çalışma sonuçları kapsamında gerekli önemler alınıyor. Bakanlık tarafından kontrol ediliyor ve ayrıca Sahil Güvenlik Komutanlığı başta olmak üzere ilgili kurumlarca denetleniyor. Ege ve Akdeniz’de balık çiftlikleri denizde geri dönüşümü olmayacak şekilde kirliliğe yol açmıyor. Balık çiftliklerinden sadece yem ve dışkı bırakılmaktadır. Bunlar organik kökenli olup; doğal ortamda kısa sürede geri dönüşümü mümkündür.”

Güllük körfezinde 500 bin çipuranın ölmesi üzerine 14 Ocak 2008 de Milas Kaymakamı Bahattin Atçı’nın söyledikleri :

“Burada felaket bağıra bağıra ‘geliyorum’ demiş, duyan olmamış. Sarıçay’ın taşıdığı pislik, karasal atıklar ve çiftliklerin sahillere çok yakın olması denizi öldürmüş, bitirmiş. Çipuraların ölümü deniz kirliliği nedeniyle turizmciye de büyük darbe vurdu. Balık çiftliklerinin en kısa zamanda açık denize taşınması şart. Altı balık çiftliğindeki çipura kafeslerinin açık denize taşınarak elde kalanların kurtarılması için çalışıyoruz.”

Rıfat Hisarcıklıoğlu da, denizin ulaşım, turizm ile ticaretin temel kaynağı olduğuna işaret ederek, balıkçılık sektörüne de değindi. Balık çiftliklerinin ekonomik açıdan önemli olduğunu vurgulayan Hisarcıklıoğlu, ”Ancak aynı zamanda balık çiftlikleri ile turizmin tüm sektörleri ayrı ayrı bölgelerde uygulanacak şekilde, tertip ve önlemler alınmalıdır. Balık çiftliklerinin kurulması için gerekli kıstasların bir kez daha gözden geçirilmesi, verilmiş ve verilecekolan ruhsatların titizlikle incelenmesi, ekonominin bütünü açısından büyük önem taşımaktadır” dedi.

Rifat Hisarcıklıoğlu, atıksuların yüzde 80′ine yakınının hala arıtılmadan sulara bırakıldığını da kaydederek, Türkiye’deki 3 bin 200 belediyeden ancak yarısının kanalizasyon sistemine sahip olduğunu, bunların da ancak 61′inde arıtma tesisi bulunduğunu söyledi.

Deniz kirliliğinin sadece yüzde 10′unun deniz ulaşımından kaynaklandığını, yüzde 90′ının karadan geldiğini söyleyen Hisarcıklıoğlu, ”Deniz taşımacılığının sebep olduğu kirliliğe karşı gösterilen hassasiyetin daha fazlası, belediyelerin yanlış uygulamaları için de gösterilmelidir” dedi.

Bu söylemler, balık çiftliklerinin deniz kirliliğine neden olmadığını, ya da bu kirlilikteki payının çok az olduğunu, asıl kirlenmeye nedenin karasal atıklar ile çevredeki derelerin kirletilmiş olduğunu, açık bir biçimde anlatmaktadır. Ama kıyıya yakın olarak kurulmuş balık çiftliklerinin bir tür kirliliğe yol açtığı da yadsınamaz. Bu kirlilik “görüntü kirliliğidir.” Türizm açısından bu kirlilik büyük önem taşır. Zannediyorum turizmciler ile balık çiftliği işletenler arasındaki çekişmenin asıl nedeni de budur.

Bu yüzden balık çiftlikleri kıyılardan uzaklaştırılıp açık denize taşınmalıdır. Aslında bu yönde alınmış bir karar var. Uygulanması bekleniyor.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Şu HTML etiketlerini ve özelliklerini kullanabilirsiniz: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>